پرسش :

آيا نظام حكومتي ولايت فقيه، براي تحقق «بايد و نبايد»هاي الزامي است يا براي تحقق ‏‏«اخلاق فاضله» و «اعتقادات صحيح»؟‎ ‎

پاسخ :
1ـ حكومت اسلامي و نظام ولايت فقيه، براي «تحقق دين» در جامعه است و دين، شامل سه بخش ‏‏«اعتقاد» و «اخلاق» و «عمل» است. بنابراين، ولايت و حكومت فقيه، فقط براي «بايدها و نبايدها»ي الزامي ‏نيست، ولي چون انسان و جامعه انساني، از طريق رفتار و عمل اصلاح مي‌شوند، بايد مورد توجه نظام باشد.‏‎ ‎‏2ـ بند ششم از اصل دوم قانون اساسي مي‌گويد جمهوري اسلامي، نظامي است بر مبناي كرامت و ارزش ‏والاي انسان و آزادي توأم با مسؤوليت او در برابر خدا؛ و در اصل سوم قانون اساسي، شانزده وظيفه براي ‏دولت جمهوري اسلامي، مقرر شده تا به وسيله آن، اهداف مذكور در اصل دوم را محقق سازد. وظيفه اوّل، ‏همان ايجاد محيط مساعد براي رشد فضائل اخلاقي بر اساس ايمان و تقوا و مبارزه با كليه مظاهر فساد و ‏تباهي است.‏‎ ‎‏3ـ اگر نظام اسلامي، توجّه بيشتري به بايدها و نبايدها مي‌كند، براي آن است كه برخي نمي‌خواهند در ‏جامعه كنوني ما، احكام اسلامي تحقق پيدا كند؛ مي‌خواهند تا آنجا كه ممكن است، «آزادي» را «مطلق» ‏كنند و براي اين هدف، تلاش مي‌كنند كه «ولايت فقيه» را «مقيّد» نمايند؛ وگرنه نظام و حكومت اسلامي، در ‏امور فرهنگي جاري كشور، توجّه به فضائل اخلاقي و اعتقادات نيز دارد.‏‎ ‎‏4ـ حضرت اميرالمؤمنين (عليه‌السلام)، در تبيين حقوق متقابل بين امام و امت چنين فرمود: «أيّها الناس إنّ لى ‏عليكم حقاً ولكم عليّ حقٌ : فامّا حقّكم عليّ فالنصيحة لكم وتوفير فيئكم عليكم وتعليمكم كيلا تجهلوا وتأديبكم ‏كيما تعلموا»(1)؛ يعني اي مردم، من بر شما حقي دارم و نيز بر من حقي داريد. حق شما بر من، عبارت است ‏از:‏‎ ‎‏1). رهنمود اخلاقي و هدايت خيرخواهانه شما. 2). صرف اموال عمومي در مصالح شما بدون حيف و ميل. 3). ‏تعليم شما تا از جهل برهيد. 4). تأديب شما به آداب الهي كه انسان‌هاي سالك صالح بر آنند؛ تا به ادب مع الله ‏برسيد. از اينجا، گذشته از فرق ميان رهائي از جهل و نيل به ادب، معلوم مي‌شود كه وظيفه حكومت ‏اسلامي، تأديب امت به ادب الهي است.‏‎ ‎‏
‏
‏(1) نهج‌البلاغه، خطبه‎ ‎‏34، بند 9.‏

‏‏‏‏مأخذ: ( آیةالله جوادی آملی ، ولايت فقيه ، ص 511، 512)‏