پرسش :

در مورد سند زيارت امين الله و شأن آن و هم چنين توضيحاتي در مورد تفسير آن و فضيلت آن بيان فرماييد؟

پاسخ :
زيارت امين الله، زيارت امام معصوم است براي امام معصوم ـ عليه السلام ـ كه به سندهاي بسيار معتبر از جابر روايت شده که جابر، از امام محمد باقر ـ عليه السلام ـ كه امام زين العابدين ـ عليه السلام ـ به زيارت اميرالمؤمنين آمده و نزد قبر آن حضرت ايستاد و گريست.[1] و اين زيارت نامه را خوانده است. مرحوم محدث قمي(ره) زيارت امين الله را به عنوان دومين زيارت امام علي ـ عليه السلام ـ نقل كرده، و در بسياري از نقلها دومين جملة آن نيز عبارت: «السلام عليك يا امير المؤمنين» است.
به دنبال آن مي فرمايد: زيارت دوّم، زيارت معروفه به امين الله است كه در نهايت اعتبار است و در تمام كتب زيارت نامه­ها و مصابيح نقل شده است. علامة مجلسي(ره) فرموده: آن بهترين زيارت است، از جهت متن و سند بسيار معتبر است و بايد در جميع روضات مقدسه بر اين مواظبت نمود.[2] مرحوم علامه مجلسي(ره) در بحار مي فرمايد: ما اين زيارت را از چند جهت نقل كرديم و تكرار نموديم: 1. از جهت اختلاف الفاظ. 2. ديگر آن كه اين زيارت از نظر سند صحيح ترين زيارت ها است. 3. از نظر مورد و جاهايي كه مي توان آن را خواند، از همه آن ها عمومي تر است و در همه جا مي توان آن را خواند.[3]
در كتاب شريف «كامل الزيارات» و مفاتيح الجنان و... نيز اين زيارت نقل شده است. امام باقر ـ عليه السلام ـ در مورد فضيلت اين زيارت فرمود: هر كه از شيعيان، اين زيارت و دعا را نزد قبر اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ يا نزد قبر يكي از ائمه بخواند البته حق تعالي اين زيارت و دعاي او را در نامه اي از نور بالا برد، و مهر حضرت محمد(ص) را به آن زند و هم چنين محفوظ باشد تا تسليم نمايد به قائم آل محمد ـ عليه السلام ـ پس استقبال نمايد صاحبش را به بشارت و تحيّت و كرامت انشاء الله تعالي.[4]
گذشته از گفتار اين بزرگان علم حديث، و غواصان اقيانوس سخنان رهبران بزرگوار الهي، خود زيارت امين الله و فرازهاي پر معنا و ملكوتي بلند آن، بهترين شاهد و گواه بر اعتبار و صدور آن از ائمه معصومين ـ عليه السلام ـ و آن پيشواياني است كه دربارة سخنانشان گفته اند:
«دون كلام الخالف و فوق كلام المخلوق»، چنان كه يكي از اساتيد بزرگ دربارة دعاهايي چون دعاي كميل و مناجات شعبانيه و دعاي صباح و امثال آن ها اين سخن را فرمود.[5] به هر تقدير اين زيارت از جهت سند و متن و معنا بسيار عالي است، در كتب معتبر نقل شده است و به مواظبت آن تأكيد شده است. بسياري از بزرگان آن را ترجمه يا شرح كرده اند. اين زيارت شريفه، هم از زيارات مطلقه محسوب مي شود و هم از زيارات مخصوصة روز عيد غدير و هم از زيارات جامعه كه در جميع روضات مقدسه ائمه ـ عليه السلام ـ خوانده مي شود.[6] امام سجاد با دو حالت و كيفيت اين زيارت را در كنار قبر حضرت امير ـ عليه السلام ـ قرائت كرد.
1. بخش اول اين زيارت را در حال ايستاده و در حال گريه خواند.2. و بخش دوم آن را يعني از قسمت «اللهم اِنَّ قلوبَ المخبتين اليك و الهِةٌ...» صورت مبارك خود را بر قبر امام علي ـ عليه السلام ـ گذاشت و بقية زيارت را خواند.[7]
اما در مورد تفسير اين زيارت: تفسير اين زيارت، كتاب مستقلي را طلب مي كند، كما اين كه بعضي از بزرگان آن را ترجمه و شرح كرده اند. در پايان اين نوشتار كوتاه منبع و يا منابعي معرفي مي گردد تا با تهية آن، به مطالعة عميق تر پيرامون متن زيارت امين الله بپردازيد.
آن چه در اين نوشتار به نحو اختصار قابل بيان است، اين است كه:
1. ابتدا در اين زيارت با چند جملة كوتاه به درود و سلام امام معصوم پرداخته و به بعضي از خصوصيات امام گواهي داده است. 2. سپس بيشترين توجه را متوجه دعا و درخواست هاي مشروع و آن چه موجب سعادت و كمال و كرامت انساني است كرده است.3. و آن گاه به راز و نياز با پروردگار بي نياز پرداخته. 4. سپس فرازهاي بسيار آموزنده و جالبي براي تعليم و تربيت افراد مورد استفاده و آموزش قرار گرفته است.[8]
در واقع امام سجاد ـ عليه السلام ـ با اين متن كوتاه درس هاي بزرگي را به همة انسان هاي وارسته و خدا جوي ياد داده است. 1. درس توحيد. 2. درس امامت و ولايت. 3. درس اخلاق و تعليم و تربيت. 4. درس ادب و تواضع و...
امام سجاد اين زيارت را در كنار قبر امام معصوم، در حرم مطهر، در مكان مقدس با حالت گريه و آن هم صورت مبارك خود را بر قبر شريف امام علي ـ عليه السلام ـ مي گذارد و اين زيارت را مي خواند، اين حالت و اين كار امام سجاد ـ عليه السلام ـ يعني چه و چقدر معنا دارد؟ اين كار امام اوج تواضع و ادب را در مقابل امام معصوم كه خود نيز معصوم است مي رساند. اوج يكتا پرستي را در يك حالت زيبا به نمايش مي گذارد...
خلاصه هم 1. سند اين زيارت در نهايت اعتبار مي باشد.2. هم متن آن بسيار عالي، آموزنده و بلند است. 3. هم فضيلت قرائت اين زيارت بسيار است. 4. هم درس هاي زيادي مي توان از متن آن آموخت.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ ترجمة فارسي متن زيارت امين الله در كتاب انوار القلوب.
2ـ شرح و تفسير زيارت امين الله از سيد هاشم رسولي محلاتي.


[1] . انوار القلوب، منتخب ادعيه و زيارات، قم، انتشارات زائر، چاپ اول، 1382، ص162.
[2] . رسولي محلاتي، سيد هاشم، شرح زيارت امين الله، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، چاپ دوم، 1379، ص10.
[3] . همان؛ و مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، ج100، ص269.
[4] . شرح زيارت امين الله، همان، ص11؛ و قمي، عباس، مفاتيح الجنان، ص637.
[5] . همان.
[6] . قمي، عباس، مفاتيح الجنان، بخش زيارت امين الله، ص637.
[7] . همان، ص 635.
[8] . زيارت امين الله، همان، ص15.