پرسش :

اگر خلفاء يعني عمر و... دشمن علي(ع) بودند پس چرا عمر را به دامادي قبول كردند و همچنين اسم پسرهايش را به نام آنها گذاشتند؟

پاسخ :
از آنجائي كه بعضي از اهل تسنّن از نقل تاريخي اين ازدواج سوء استفاده كرده، و آن را دليل بر دوستي و صميميت بين عمر و اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ شمرده اند، لازم است مقداري گسترده تر بحث شود.
الف ـ آيا اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ دختري به نام ام كلثوم ـ از فاطمه زهرا ـ سلام الله عليها ـ داشته يا نه؟
ب ـ اگر چنين مطلبي ثابت شود،‌آيا اسناد و رواياتي به اندازة كافي براي حصول اطمينان وجود دارد؟
ج ـ اگر اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ دختري به اين نام داشته، اثبات آن به نفع خليفه دوم و اهل تسنّن است يا به ضرر آنها؟
د ـ اگرروايات موجود، دروغ و ساختگي باشد، براي زير سؤال بردن چه كساني طراحي شده اند؟
از مجموع روايات شيعه و سني و اسناد تاريخي فقط يك چيز به دست مي آيد و آن اينكه اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ دختري داشته است به نام (زينب) كه كنيه اش(ام كلثوم) بود.[1] و شواهدي هم بر اين مطلب ارائه شده است.
اولاً؛ ممكن است مورّخين اسم و لقب يك شخص را دو تا حساب كرده باشند.[2]
ثانياً؛ هر جا ام كلثوم بدون قرينه گفته شود مراد زينب كبري ـ عليها السّلام ـ است.[3]
ثالثاً؛ در تاريخ و احاديث اسماء مشترك زيادي وجود دارد كه مورّخين براي شناسايي آنها از القاب و كنيه ها و نظاير آن استفاده كرده اند، ولي در اين مورد علامت خاصي براي شناسايي معرفي نشده است و اين موضوع مي تواند بر اطمينان ما، بر وجود تنها يك دختر بيافزايد و يا حداقل ايجاد ترديد مي كند، و با اين ترديد؛ وجود ام كلثوم ثابت نخواهد شد.
علماي بزرگ اهل تسنّن افسانه هاي فراواني در اين باب بافته اند كه اشاره به آنها، مي تواند از عقلاي اهل سنّت، نسبت به علماي خود سلب اعتماد نمايد. مثلاً ابن اثير ـ مورّخ اهل سنت ـ عون بن جعفر را يكي از شوهران ام كلثوم بعد از عمر مي شمارد.[4] در حالي كه خود او در همان كتاب نوشته است: عون بن جعفر در سال 17 هـ .ق در جنگ شوشتر به شهادت رسيد و اين جنگ در زمان عمر بوده است.[5] يعني همان سالي كه عمر با ام كلثوم ازدواج كرده است[6] و سال 23 هـ .ق تاريخ قتل عمر مي باشد.[7]
در صورت قبول اين اقوال بايد بپذيريم كه ام كلثوم در سال 17 هـ .ق هم با عمر ازدواج كرد و هم با عون بن جعفر، و در عين حال عون بن جعفر در همان سال 17 هـ .ق شهيد شده است ازين تناقض گويي هاي اين مورخ كذب اصل مسئله بدست آمد. و اعتماد به اين خيال بافي هاي مورّخين و محدّثين عاقلانه نخواهد بود.
بر فرض قبول ازدواج ام كلثوم با عمر و با در نظر گرفتن كيفيت ازدواج عمر و ام كلثوم كه در كتب اهل سنّت نقل شده، اثبات آن به نفع آنها نخواهد بود، بلكه موجب شرمساري است. زيرا آورده اند كه: اميرالمؤمنين ـ ع ـ ام كلثوم را به خانة عمر فرستاد، عمر كاري كرد كه ماية شرمساري است(فكشف عن ساقها). وقتي ام كلثوم شكايت نزد پدر برد كه چرا مرا پيش اين پيرمرد زشت كردار فرستادي؟ اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ گفت: او شوهر توست!![8]
با در نظر گرفتن اينكه تولد ام كلثوم همزمان با رحلت رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ بوده،[9] در سال 17 هـ .ق، او نهايتاً هفت سال داشته، و عمر پيرمردي 59 ساله بوده و آن جسارت شرم آور را مرتكب شده آيا مي تواند اين كار از افتخارات خليفة دوم و اهل تسنّن باشد؟!
بعد ديگر اين روايات جعلي متوجه شخصيت اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ مي باشد، زيرا مي گويند: مهرية ام كلثوم چهل هزار درهم بوده است[10] كه با رضايت اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ معيّن شده بود. معناي اين سخن اين است كه حضرت به خاطر بعضي مطامع دنيوي از مهر السنة تجاوز كرده است. يا طبق روايت قبلي كه بيان شد اميرالمؤمنين ـ عليه السّلام ـ بدون آگاهي قبلي و به جبر، ام كلثوم 7 ساله را به خانة دامادي 59 ساله، آن هم بدون عقد شرعي ـ و اينكه او در آينده شوهر تو خواهد بود ـ فرستاده است!
با توجه به مسائل فوق ـ كه همه از منابع اهل سنت ذكر شد ـ به نفع اهل تسنّن خواهد بود، كه اين ازدواج را مورد انكار قرار داده و از پيامدهاي ننگين آن، خود را رهايي دهند.
در نامگذاري فرزندان، هر سه فرزند زهراي اطهر ـ عليها السّلام ـ توسط رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نامگذاري شده اند. ولي در مورد ساير فرزندان اگر چنين اسم هايي داشته اند مي توانيم امور زير را در جواب مطرح نمائيم:
اولاً؛ چه بسا اين اسامي،‌ به عنوان كنيه بوده اند. ثانياً؛ چه بسا كه براي حفظ جان بوده است. ثالثاً؛ ناميده شدن فرزندان يا حتي اصحاب به نام دشمنان اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ ، نشان از دوست داشتن آنها نبوده است. رابعاً؛ و چه بسا كثرت و شهرت آن نام ها اقتضاء كند كه اشخاص بر فرزندانشان بگذارند.
بنابراين؛ با درنظر گرفتن شواهد و جريانات تاريخي وموقعيت زماني، مي توان به اين مهم پي برد كه نام گذاري فرزندان يا اشخاص به نام خاصي(چنانچه در تاريخ نمونه هايي زيادي داريم) نشان از دوست داشتن آنان نمي باشد، چه بسا كه افراد با اسامي نيكو، اعمال زشتي مرتكب مي شوند كه روي دشمنان اهل بيت ـ عليهم السّلام ـ را سفيد مي كنند.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. اعيان الشيعه، ج 1، سيد محسن امين عاملي.
2. ارشاد، ج 1، شيخ مفيد.
3. مرقد العقيله، محمد حسنين السابقي.
4. تاريخ الاسلام، ج 3، ذهبي.
5. راهبرد اهل سنت به مسألة امامت، علامه محمد علي كرمانشاهي.


[1] . شهيد ثاني(شيعه)، الرعايه في علم الدراية، قم، نشر مكتبة آية الله مرعشي، ‌1413 هـ .ق، ص 68 ـ 66، المستصفي من علم الاصول، محمد غزالي (سنّي)، بيروت، نشر دارالفكر، ج1، ص134.
[2] . عاملي، سيد محسن امين، اعيان الشيعه، بيروت، نشر دارالتعارف، 1406 هـ .ق، ج1، ص326.
[3] . السابقي، محمد حسنين، مرقد العقيله، بيروت، نشر مؤسسة الاعلمي للمطبوعات، 1399 هـ .ق، ص57.
[4] . ابن اثير، اسد الغابه، بيروت، نشر داراحياء التراث العربي، ج5، ص615.
[5] . همان، ج4، ص 157.
[6] . ابن اثير، الكامل في التاريخ، بيروت، نشر دار صادر، 1399 هـ .ق، ج2، ص537.
[7] . اسد الغابه، ج 4، ص 77.
[8] . ابن عاصم النمري، الاستيعاب، بيروت، نشر دار احياء التراث العربي، ‌1328 هـ .ق، ج4، ص491 و 492‌.
[9] . همان، ج 4، ص 490.
[10] . ابن حجر عقلاني، الاصابه، بيروت، نشر دار احياء التراث العربي، 1328 هـ .ق، ج4، ص 492.

( اندیشه قم )