پرسش :
نظر شما در مورد تعبير خواب ابن سيرين چيست. آيا واقعيت دارد يا خير؟
شرح پرسش :
پاسخ :
1. اصل خواب و تعبير آن:
در منابع ديني از خواب به «رؤيا» تعبير شده است. «رؤيا» به معناي صحنه‌هايي است كه انسان در خواب مي‌بيند.[1] اصل خواب و تعبير آن مورد قبول همه است و واقعيت دارد علم تعبير خواب از هزاران سال پيش تا به امروز، همواره مورد توجّه پيامبران و امامان(ع) و دانشمندان و عموم مردم بوده است. خداي تعالي اين علم را به حضرت يوسف(ع) و بعضي از پيامبران داده است و قرآن شريف نيز بدان اشاره نموده است. در اخباري از امام علي(ع) نقل شده است كه: چون مؤمني خواب ببيند، تعبير آن لازم است تا از خواب بهره‌ي نيكو برگيرد و اگر خواب بد ديد با صدقه، دعا و ذكر خداي تعالي، از خود رفع شرّ كند.[2]
در كشور ما از قديمالايام تا به امروز فنّ تعبير خواب به همّت علماء و بزرگان به طرق گوناگون تأليف و چاپ شده است. اما از ميان انواع و اقسام آن تعبير خواب ابن سيرين بيش از ساير تأليفات مورد علاقه مردم بوده و هست.[3] ابوبكر محمد ابن سيرين از جمله فقها و راويان معروف تعبير خواب بوده است. در قرن اول هجري مي‌زيسته و در سال 110 هجري وفات يافته است. نام پدرش سيرين و نام مادرش صفيه بوده است و در بصره سكونت داشته است.در مورد وي روايات و داستان‌هاي زيادي نقل شده از جمله آن اين است كه: او خود را از يك صحنه‌ي كام جويي نجات داده و خداوند به پاس عفت و پاكدامني او همانند يوسف(ع) علم تعبير خواب عطا نمود. ولي صحت و سقم روايت فوق چندان روشن نيست هر چند از قديم الايام اين داستان به ابن سيرين منسوب بوده است.[4]
2. تعبير خواب علم و فنّ است:
ابن سيرين خود دربارة تعبير خواب مي‌گويد:
... هر كس مي‌خواهد تعبير خواب نمايد به ضرورت بايد علم تعبير قرآن بداند و از اخبار حضرت مصطفي(ع) آگاه باشد. از امثال و حِكَم عرب و عجم اطلاع داشته باشد. اشعار و فرهنگ و زبان و زمان عصر خويش را بداند و نيز زيرك و عارف باشد. روان‌شناس و قيافه‌شناس باشد و... و همه اين علوم با توفيق الهي به دست خواهد آمد.[5] بنابراين بحث تعبير خواب بحث كارشناسي و بحث تخصص است كه با قواعد خاص خودش انجام مي‌گيرد و همانند علم تفسير قرآن و ديگر علوم، بايد روشمندانه انجام گيرد.
3. انواع خواب و انوع تعبير:
خواب به اعتبارات مختلف، انواع و اقسام مختلف پيدا مي‌كند. در يك تقسيم خواب را به دو قسم تقسيم مي‌كنند كه عبارت است از: 1. خواب‌هاي صادقانه و قابل تعبير 2. خواب‌هاي آشفته و بدون تعبير. خواب‌هاي صادقانه، خواب‌هايي هستند كه از پيامبران و افراد بزرگ سر مي‌زند و آينده و آتيه را پيش‌گويي مي‌كند و از امور مهم خبر مي‌دهد. مانند خواب پيامبر اسلام در مورد فتح مكّه و خواب حضرت يوسف(ع) كه 40 سال بعد به وزارت و به قدرت رسيد...[6]
از پيامبر(ص) نقل شده است كه: «الرؤيا ثلاثةٌ: 1. بشري من اللهِ 2. و تحزين من الشيطان 3. والذّي يحدث به الانسان نفسه فيراه في منامه.» خواب سه گونه است:1. گاهي بشارتي است از ناحيه خداوند 2. گاهي وسيلة غم و اندوه از سوي شيطان
3. و گاهي مسائلي است كه انسان در فكر خود مي‌پروراند و آن را در خواب مي‌بيند! پس خواب‌هاي رحماني تعبير مي‌شود و خواب‌هاي شيطاني تعبير نمي‌شود. در مورد حقيقت رؤيا، گاهي تفسير و تعبير مادي صورت مي‌گيرد و گاهي تفسير و تعبير روحي...[7] پس رؤياهاي رحماني مي‌تواند بيانگر خبرها و وقوع حوادثي از آينده باشد و دريچه‌اي براي آگاهي به غيب و امور نهاني باشد.[8]
4. تعبير و تفسير روشمند و بر اساس قواعد: آن چه در هر عملي مهم است آن است كه بر اساس قواعد خاص خودش باشد و روشنمندانه صورت پذيرد. كسي كه در هر فنّي كارشناس باشد، بر اساس قواعد، كار كارشناسي خود را انجام مي‌دهد و روشنمندانه كارها را پيش مي‌برد. علم تعبير خواب نيز از اين قاعده جدا نيست. آن چه در علم تعبير خواب مهم است آن است كه فرد از احاطة كافي برخوردار باشد و بر اساس قواعد خاص خود خواب‌ها را تعبير و تفسير بكند و روشنمندانه كار كارشناسي خود را دنبال كند. چنين كاري از ناحية هر كس صورت گيرد ارزشمند است چه مطابق با واقع، واقع شود و چه به خطاء رود.
اگر هم كارشناس در كار خود خطاء‌كند، مرتكب گناه نشده و عذاب نمي‌بيند. چون كارش را روشنمندانه و بر اساس قواعد دنبال كرده است.
5. جمع بندي و نتيجه‌گيري: آن چه به طور اختصار قابل بيان است اين است كه: 1. اصل خواب و تعبير آن مورد اتفاق همه است و ريشه قرآني و روايي دارد. 2. رؤياهاي رحماني از ناحية پيامبران و امامان و دانشمندان صورت مي‌پذيرفت و از ناحية خودشان تعبير ميشده است. 3. قرآن شريف به رؤياهاي زيادي اشاره كرده كه همة آنها از امور مهم خبر داده و در مورد آينده پيش‌گويي كرده است. مانند خواب حضرت يوسف كه حضرت يعقوب آن را تعبير كرد و حدود 40 سال بعد به وزارت و قدرت رسيده است. 4. تعبير خواب يك فنّ و علم است و بايد روشنمندانه و بر اساس قواعد صورت پذيرد.
5. خود ابن سيرين در مورد تعبير خواب، كارشناس بوده و كار او روشنمندانه بوده است و بر اساس قواعد خاص خودش صورت مي‌پذيرفته است. 6. آن‌چه در مورد تعبير خواب مهم است اين است كه تعبير خواب روشنمندانه باشد و با قواعد خاص خودش پيش برود و اگر چنين تعبيري،از خواب ارائه گردد. از ناحية هر كس باشد، از ارزش خاص خودش برخوردار است. هر چند مطابق با واقع نشود و يا مطابق با واقع نباشد. چون ممكن است يك كارشناس هم در كار خود خطاء بكند كه خطا هم مي‌كنند و كارشناسي به معناي معصوم بودن و مصون از اشتباه نيست. به هر تقدير تعبير خواب ابن سيرين كار كارشناسي است كما اين كه ديگران هم تعبير خواب نموده‌اند و تعبير خواب مي‌كنند و هنوز هم هستند كساني كه تعبير خواب مي‌كنند، هر چند ممكن است به خطاء تعبير خواب نمايند و تعبير خوابشان مطابق با واقع نباشد. تخصص و كارشناسي به معناي عصمت و مصونيت از اشتباه و خطاء نيست. در كارشناسي روشمندي و احاطة بر قواعد مهم است. به عنوان مثال، به ابن سيرين گفتند: «در خواب شخصي، مهر بر دهان و فرج مردم مي‌زند» ايشان روشنمندانه جواب گفت: او مؤذن ماه رمضان است كه با اذان گفتن، خوردن و نكاح را ممنوع اعلام مي‌كند.[9] از اين گونه تعبير خواب‌ها «در تعبير خواب ابن سيرين زياد است و بسياري از آنها درست و مطابق با واقع و ممكن است بعضي از آنها مطابق با واقع هم نباشد. همانند پيش‌گويي‌ها در مورد علم هئيت و پيش‌گويي‌هاي در مورد علم نجوم و ستاره‌شناسي به هر تقرير علم تعبير خواب، فنّي است كه ابن سيرين به طور نسبي از آن برخوردار بوده است و چون كار او از كارشناسي خاص خودش برخوردار است، به طور نسبي از ارزش خاصي هم برخوردار است. و اين معناي معصوم بودن و مصون از اشتباه نيست. ممكن است تعبير خواب او با واقع مطابقت نكند.كارداني و كارشناسي به معناي همه‌داني و خطا نيست غير معصومين كه بحثش جدا است.
معرفي منابع:
1.تفسير نمونه، ج 9 ص 318.
2. تفسير نور، ج 6 ص 22.
حديث:
الخبرُ الصالحُ يأجيءُ بهِ الرَّجلُ الصالحُ و الخَبَرُ السّوءِ يُجيءُ بِهِ الرّجلُ السّوءِ[10]
مرد خوب خبر نيكو آورد و مرد بد خبر بد آورد.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . تفسير الميزان، ج 13، سيد محمد باقر موسوي همداني، تهران: مركز نشر فرهنگي رجا و انتشارات اميركبير، چهارم ، 78، ص 237.
[2] . جيثل ابن ابراهيم تفليسي، شيخ ابوالفضل، و تعبير خواب ابن سيرين، تهران: نمونه، سوم، 1378، ص 21.
[3] . همان.
[4] . همان.
[5] . همان ص 44.
[6] . تفسير نمونه، ج 9، تهران: دارالكتب الاسلاميه، پانزدهم، 1374، ص 311.
[7] . تفسير نمونه، همان، ص 318.
[8] . تفسير راهنما، ج 8، قم: مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامي، اول، 1378، ص 312.
[9] . تفسير نور، ج 6، تهران: مركز فرهنگي درس‌هايي از قرآن، اوّل،1378، ص 22.
[10] . نهج الفصاحه، ح1539، ص 322.
1. اصل خواب و تعبير آن:
در منابع ديني از خواب به «رؤيا» تعبير شده است. «رؤيا» به معناي صحنه‌هايي است كه انسان در خواب مي‌بيند.[1] اصل خواب و تعبير آن مورد قبول همه است و واقعيت دارد علم تعبير خواب از هزاران سال پيش تا به امروز، همواره مورد توجّه پيامبران و امامان(ع) و دانشمندان و عموم مردم بوده است. خداي تعالي اين علم را به حضرت يوسف(ع) و بعضي از پيامبران داده است و قرآن شريف نيز بدان اشاره نموده است. در اخباري از امام علي(ع) نقل شده است كه: چون مؤمني خواب ببيند، تعبير آن لازم است تا از خواب بهره‌ي نيكو برگيرد و اگر خواب بد ديد با صدقه، دعا و ذكر خداي تعالي، از خود رفع شرّ كند.[2]
در كشور ما از قديمالايام تا به امروز فنّ تعبير خواب به همّت علماء و بزرگان به طرق گوناگون تأليف و چاپ شده است. اما از ميان انواع و اقسام آن تعبير خواب ابن سيرين بيش از ساير تأليفات مورد علاقه مردم بوده و هست.[3] ابوبكر محمد ابن سيرين از جمله فقها و راويان معروف تعبير خواب بوده است. در قرن اول هجري مي‌زيسته و در سال 110 هجري وفات يافته است. نام پدرش سيرين و نام مادرش صفيه بوده است و در بصره سكونت داشته است.در مورد وي روايات و داستان‌هاي زيادي نقل شده از جمله آن اين است كه: او خود را از يك صحنه‌ي كام جويي نجات داده و خداوند به پاس عفت و پاكدامني او همانند يوسف(ع) علم تعبير خواب عطا نمود. ولي صحت و سقم روايت فوق چندان روشن نيست هر چند از قديم الايام اين داستان به ابن سيرين منسوب بوده است.[4]
2. تعبير خواب علم و فنّ است:
ابن سيرين خود دربارة تعبير خواب مي‌گويد:
... هر كس مي‌خواهد تعبير خواب نمايد به ضرورت بايد علم تعبير قرآن بداند و از اخبار حضرت مصطفي(ع) آگاه باشد. از امثال و حِكَم عرب و عجم اطلاع داشته باشد. اشعار و فرهنگ و زبان و زمان عصر خويش را بداند و نيز زيرك و عارف باشد. روان‌شناس و قيافه‌شناس باشد و... و همه اين علوم با توفيق الهي به دست خواهد آمد.[5] بنابراين بحث تعبير خواب بحث كارشناسي و بحث تخصص است كه با قواعد خاص خودش انجام مي‌گيرد و همانند علم تفسير قرآن و ديگر علوم، بايد روشمندانه انجام گيرد.
3. انواع خواب و انوع تعبير:
خواب به اعتبارات مختلف، انواع و اقسام مختلف پيدا مي‌كند. در يك تقسيم خواب را به دو قسم تقسيم مي‌كنند كه عبارت است از: 1. خواب‌هاي صادقانه و قابل تعبير 2. خواب‌هاي آشفته و بدون تعبير. خواب‌هاي صادقانه، خواب‌هايي هستند كه از پيامبران و افراد بزرگ سر مي‌زند و آينده و آتيه را پيش‌گويي مي‌كند و از امور مهم خبر مي‌دهد. مانند خواب پيامبر اسلام در مورد فتح مكّه و خواب حضرت يوسف(ع) كه 40 سال بعد به وزارت و به قدرت رسيد...[6]
از پيامبر(ص) نقل شده است كه: «الرؤيا ثلاثةٌ: 1. بشري من اللهِ 2. و تحزين من الشيطان 3. والذّي يحدث به الانسان نفسه فيراه في منامه.» خواب سه گونه است:1. گاهي بشارتي است از ناحيه خداوند 2. گاهي وسيلة غم و اندوه از سوي شيطان
3. و گاهي مسائلي است كه انسان در فكر خود مي‌پروراند و آن را در خواب مي‌بيند! پس خواب‌هاي رحماني تعبير مي‌شود و خواب‌هاي شيطاني تعبير نمي‌شود. در مورد حقيقت رؤيا، گاهي تفسير و تعبير مادي صورت مي‌گيرد و گاهي تفسير و تعبير روحي...[7] پس رؤياهاي رحماني مي‌تواند بيانگر خبرها و وقوع حوادثي از آينده باشد و دريچه‌اي براي آگاهي به غيب و امور نهاني باشد.[8]
4. تعبير و تفسير روشمند و بر اساس قواعد: آن چه در هر عملي مهم است آن است كه بر اساس قواعد خاص خودش باشد و روشنمندانه صورت پذيرد. كسي كه در هر فنّي كارشناس باشد، بر اساس قواعد، كار كارشناسي خود را انجام مي‌دهد و روشنمندانه كارها را پيش مي‌برد. علم تعبير خواب نيز از اين قاعده جدا نيست. آن چه در علم تعبير خواب مهم است آن است كه فرد از احاطة كافي برخوردار باشد و بر اساس قواعد خاص خود خواب‌ها را تعبير و تفسير بكند و روشنمندانه كار كارشناسي خود را دنبال كند. چنين كاري از ناحية هر كس صورت گيرد ارزشمند است چه مطابق با واقع، واقع شود و چه به خطاء رود.
اگر هم كارشناس در كار خود خطاء‌كند، مرتكب گناه نشده و عذاب نمي‌بيند. چون كارش را روشنمندانه و بر اساس قواعد دنبال كرده است.
5. جمع بندي و نتيجه‌گيري: آن چه به طور اختصار قابل بيان است اين است كه: 1. اصل خواب و تعبير آن مورد اتفاق همه است و ريشه قرآني و روايي دارد. 2. رؤياهاي رحماني از ناحية پيامبران و امامان و دانشمندان صورت مي‌پذيرفت و از ناحية خودشان تعبير ميشده است. 3. قرآن شريف به رؤياهاي زيادي اشاره كرده كه همة آنها از امور مهم خبر داده و در مورد آينده پيش‌گويي كرده است. مانند خواب حضرت يوسف كه حضرت يعقوب آن را تعبير كرد و حدود 40 سال بعد به وزارت و قدرت رسيده است. 4. تعبير خواب يك فنّ و علم است و بايد روشنمندانه و بر اساس قواعد صورت پذيرد.
5. خود ابن سيرين در مورد تعبير خواب، كارشناس بوده و كار او روشنمندانه بوده است و بر اساس قواعد خاص خودش صورت مي‌پذيرفته است. 6. آن‌چه در مورد تعبير خواب مهم است اين است كه تعبير خواب روشنمندانه باشد و با قواعد خاص خودش پيش برود و اگر چنين تعبيري،از خواب ارائه گردد. از ناحية هر كس باشد، از ارزش خاص خودش برخوردار است. هر چند مطابق با واقع نشود و يا مطابق با واقع نباشد. چون ممكن است يك كارشناس هم در كار خود خطاء بكند كه خطا هم مي‌كنند و كارشناسي به معناي معصوم بودن و مصون از اشتباه نيست. به هر تقدير تعبير خواب ابن سيرين كار كارشناسي است كما اين كه ديگران هم تعبير خواب نموده‌اند و تعبير خواب مي‌كنند و هنوز هم هستند كساني كه تعبير خواب مي‌كنند، هر چند ممكن است به خطاء تعبير خواب نمايند و تعبير خوابشان مطابق با واقع نباشد. تخصص و كارشناسي به معناي عصمت و مصونيت از اشتباه و خطاء نيست. در كارشناسي روشمندي و احاطة بر قواعد مهم است. به عنوان مثال، به ابن سيرين گفتند: «در خواب شخصي، مهر بر دهان و فرج مردم مي‌زند» ايشان روشنمندانه جواب گفت: او مؤذن ماه رمضان است كه با اذان گفتن، خوردن و نكاح را ممنوع اعلام مي‌كند.[9] از اين گونه تعبير خواب‌ها «در تعبير خواب ابن سيرين زياد است و بسياري از آنها درست و مطابق با واقع و ممكن است بعضي از آنها مطابق با واقع هم نباشد. همانند پيش‌گويي‌ها در مورد علم هئيت و پيش‌گويي‌هاي در مورد علم نجوم و ستاره‌شناسي به هر تقرير علم تعبير خواب، فنّي است كه ابن سيرين به طور نسبي از آن برخوردار بوده است و چون كار او از كارشناسي خاص خودش برخوردار است، به طور نسبي از ارزش خاصي هم برخوردار است. و اين معناي معصوم بودن و مصون از اشتباه نيست. ممكن است تعبير خواب او با واقع مطابقت نكند.كارداني و كارشناسي به معناي همه‌داني و خطا نيست غير معصومين كه بحثش جدا است.
معرفي منابع:
1.تفسير نمونه، ج 9 ص 318.
2. تفسير نور، ج 6 ص 22.
حديث:
الخبرُ الصالحُ يأجيءُ بهِ الرَّجلُ الصالحُ و الخَبَرُ السّوءِ يُجيءُ بِهِ الرّجلُ السّوءِ[10]
مرد خوب خبر نيكو آورد و مرد بد خبر بد آورد.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . تفسير الميزان، ج 13، سيد محمد باقر موسوي همداني، تهران: مركز نشر فرهنگي رجا و انتشارات اميركبير، چهارم ، 78، ص 237.
[2] . جيثل ابن ابراهيم تفليسي، شيخ ابوالفضل، و تعبير خواب ابن سيرين، تهران: نمونه، سوم، 1378، ص 21.
[3] . همان.
[4] . همان.
[5] . همان ص 44.
[6] . تفسير نمونه، ج 9، تهران: دارالكتب الاسلاميه، پانزدهم، 1374، ص 311.
[7] . تفسير نمونه، همان، ص 318.
[8] . تفسير راهنما، ج 8، قم: مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامي، اول، 1378، ص 312.
[9] . تفسير نور، ج 6، تهران: مركز فرهنگي درس‌هايي از قرآن، اوّل،1378، ص 22.
[10] . نهج الفصاحه، ح1539، ص 322.
تازه های پرسش و پاسخ
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}