پرسش :

آيا درست است كه در قرآن آمده، آسمان و زمين توسط پايه نگه داشته شده اند؟ اگر اين پايه ها نباشند چه پيش مي آيد؟

پاسخ :
يكي از وجوه اعجاز، كه در قرآن به چشم مي خورد، اعجاز علمي آن است. تا قبل از نزول قرآن، دانشمندان نجوم پي به نيروي جاذبه و دافعه نبرده بودند. اما قرآن با نزول خود، پرده از اين مسئلة علمي برداشت. در دو آيه از قرآن به اين مطلب اشاره شده كه به آنها مي پردازيم.
الف) سورة رعد آية 2. الله الذي رفع السماء بغير عمدٍ ترونها. خدا كسي است كه آسمان را با ستونهاي نامرئي بلند كرد. ب) سورة لقمان آية 10. خلق السماوات بغير عمدٍ ترونها. خدا آسمانها را با ستونهايي نامرئي خلق كرد. يكي از ياران امام رضا ـ عليه السّلام ـ از ايشان پرسيد:
اينكه خداوند فرمود: والسماء ذات الحُبُك[1] (سوگند به آسمان كه داراي راهها است). يعني چه، حضرت فرمود: (يعني) اين آسمان راههايي به سوي زمين دارد... (او مي گويد) به امام عرض كردم: چگونه مي تواند راه ارتباطي با زمين داشته باشد، در حالي كه خداوند مي فرمايد: آسمانها بي ستون است. امام (با تعجب فرمودند): سبحان الله. آيا خداوند نمي فرمايد: ‌بدون ستوني كه قابل مشاهده باشد؟ من عرض كردم:‌آري. فرمود: پس ستونهايي است و لكن شما آن را نمي بينيد.[2]اين آيات با توجه به حديثي كه در تفسير آن وارد شده، پرده از يك حقيقت علمي برداشته كه در زمان نزول آيات بر كسي آشكار نبود،‌كه تمام كرات آسماني در هوا معلق بوده و تنها چيزي كه آنها را در جاي خود ثابت مي دارد، تعادل قوه جاذبه و دافعه است.[3]
اگر اين ستونهاي نامرئي نبود، تمام كرات از مدار خود خارج شده و فرو مي ريختند. و با اين سرعتي كه دارند و حجم عظيم كرات و كهكشانها و... باعث متلاشي شدن و نابودي اين بناي عظيم و زيباي آسمانها مي شدند.
نكتة 1: زمين هم به عنوان يكي از كرات آسماني بوده و با تعادلي كه بين دو قوة جاذبه و دافعه موجود مي باشد زمين در مدار خود در حركت مي باشد. هم چنين در آيات قرآني، کوه ها به عنوان ميخ هاي بزرگ معرفي شده اند که زمين را از فرو پاشيدن نگه مي دارند.
نكتة 2:‌قرآن كتاب علمي محض نيست (هر چند خود از معجزات علمي است) بلكه هدف از اين علوم كه در قرآن آورده شده، جنبة هدايت گري و رسيدن به توحيد ناب آن قصد شده است. اين آيات هم براي تذكر به توحيد و هم توجه به قدرت بي انتهاي الهي آورده شده است.[4]
آن چه در پايان قابل بيان است، اين است که:
آسمان داراي ستون هايي نامريي است که با چشم هاي عادي قابل رويت نيست ...
هم چنين در زمين نيز ستون ها و پايه هايي وجود دارد که آن را نگه مي دارد و در آيات گونه گون از کوه به عنوان پايه هاي بسيار ريشه دار در زير زمين و در روي زمين که زمين را از فرو پاشيدن حفظ مي کنند و به منزله ي ميخ براي زمين محسوب مي شوند. اين نکته از نظر علمي نيز ثابت شده است، آن جايي که کوه ها در دل اقيانوس ها نيز پايه دارند و به استحکام زمين مي افزايند.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تفسير نمونه، ذيل آيات مورد بحث.
2. پرتوي از قرآن،‌آيت الله طالقاني.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . ذاريات/7.
[2] . ر. ك: طباطبايي، سيد محمد حسين، ترجمه تفسير الميزان، مترجم سيد محمد باقر موسوي، دفتر انتشارات اسلامي، ج 16، ص 318.
[3] . ر. ك: مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، دار الكتب الاسلامية، چاپ دوم، 1371، ج10، ص110.
[4] . ر. ك: ترجمة الميزان، ج 11، ص 391.