پرسش :

از حديث قدسي که مي گويد: يا ابن آدم خلقت الاشياء لاجلك و خلقتك لاجلي، همه چيز براي انسان آفريده شده است و انسان براي خدا را چگونه تفسير مي کنيد؟

پاسخ :
براي پاسخ به اين سوال بايد گفت که: در خلقت و آفرينش موجودات دو هدف قابل تصور است: يکي هدف متوسط؛ كه خلقت براي عبادت و بندگي خداست، چنان كه قرآن كريم مي‎فرمايد: «و ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون؛[1] جن و انس را خلق نکردم، مگر براي عبادت و بندگي...؛ و ديگري، هدف عالي و غايي كه رسيدن به مبدأ نور هستي است، يعني منتهي اليه سير مخلوقات خداوند متعال است «و انّ الي ربك المنتهي؛[2] انتهاي سير انسان به سوي پروردگار است» پس هدف غايي و عالي خلقت رسيدن به كمال و نزديك شدن انسان به خداوند متعال است.
و از آن جايي که انسان اشرف و گل سرسبد مخلوقات جهان هستي و خليفه و جانشين خدا بر روي زمين است و تمام آن چه كه خلق شده همگي به خاطر وجود آدم است و مخلوقات هستي همگي به پاس خلقت انسان خلق شده‎اند، چنان كه خداوند متعال در حديث قدسي مي‎فرمايد: «يا ابن آدم خلقت الاشياء لاجلك؛[3] اي فرزند آدم تمام اشياء را به خاطر تو خلق كردم». و در قرآن كريم نيز تصريح شده كه «و لقد كرمنا بني ادم و حملناهم في البر و البحر و رزقناهم من الطيبات و فضلناهم علي كثير ممن خلقنا تفضيلا؛[4] ما بني آدم را گرامي داشتيم و آنها را در خشكي و دريا (بر مركب‎هاي راهوار) حمل كرديم، و از انواع روزيهاي پاكيزه به آنها روزي داديم، و بر بسياري از خلق خود برتري بخشيديم.» که كلمه كثير در آية ياد شده به معناي جميع است.[5]
اما خداوند متعال در بخشي ديگر از حديث قدسي مي‎فرمايد: «... و خلقتك لاجلي؛[6] و تو را خلق كردم براي خودم. حديث مذكور دليل بر اثبات هدف دوم (عالي و غايي) خداوند متعال از خلقت انسان است، يعني انسان براي رسيدن به خدا و نزديك شدن به او و كسب مقام قرب و رسيدن به كمال الهي خلق شده است و رسيدن به كمال و قرب و دريافت رحمت به طور ذاتي ارزشمند است و ماوراي آن خوبي ديگري نيست، تنها موجودي كه از قرب و كمال الهي بهره‎مند مي‎شود، انسان است، و اين انسان در نهايت جايگاهش نزد پروردگار است و در جوار رحمت الهي آرام مي‎گيرد.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. محمد تقي مصباح يزدي، معارف قرآن، قم، انتشارات در راه حق، چاپ اول، 1367، ص 319 ـ 434.
2. محمد امين صادق ارزگاني، انسان از نگاه امام خميني و عارفان مسلمان، قم، انتشارات دفتر تبليغات اسلامي، چاپ اول، 1382.
3. انسان شناسي، تهيه و تدوين مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني، قم، انتشارات مؤسسة آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره) چاپ اول، 1377.
--------------------------------------------------------------------------------
[1]. ذاريات/56.
[2]. نجم/42.
[3]. الاصفهاني، ميرزا محمد تقي، مکيال المکارم، بيروت، موسسه آل علمي، 1421 ق، ج1، ص 373.
[4] . اسراء/ 70.
[5] . ر. ك: طبرسي، مجمع‎البيان في تفسير القرآن، بيروت، مؤسسة الاعلمي للمطبوعات، چاپ اول، 1415 هـ . ج 6، ص 274.
[6] . ر. ك: خميني، سيد مصطفي، تفسير القرآن الكريم، تهران، مؤسسة تنظيم و نشر آثار الامام الخميني، چاپ اول، 1418 هـ ، ج 4، ص 386.