پرسش :

درباره غسل و اهمیت آن توضیح دهید؟

پاسخ :
«و ان کنتم جنبا فاطهروا»: «هنگامی که جنب شدید، خود را بشویید (غسل دهید)»
«غسل» در لغت به معنای شستن چیزی برای از بین بردن چرک آن است و در اصطلاح فقه عبارت است از :« شستن تمام بدن، به قصد قربت و اطاعت از فرمان الهی»
غسل دو نوع است: غسل واجب و غسل مستحبی
غسل های واجب عبارت است از: غسل جنابت، حیض، نفاس، استحاضه، مس میت، غسل میت و غسلی که به واسطه نذر و قسم و مانند آن واجب می شود.
و تعداد غسل های مستحبی فراوان است که در کتابهای مفصل از آنها نام برده شده است.
در میان غسل های واجب مهم ترین آنها غسل جنابت است. اصل غسل جنابت به تنهایی واجب نیست؛ بلکه برای انجام برخی کارها(مانند نماز، مس قرآن و...) به دستور شرع واجب شده است و انجام دادن این گونه اعمال بدون غسل، گناه است؛ بلکه در برخی موارد عمل باطل خواهد بود.
غسل جنابت دارای دو فایده و فلسفه مهم است:
1- طبق تحقیقات دانشمندان در بدن انسان دو سلسله اعصاب نباتی وجود دارد که تمام فعالیت های بدن را کنترل می کند: اعصاب سمپاتیک و اعصاب پاراسمپاتیک.
این دو رشته اعصاب در سراسر بدن انسان گسترده است. وظیفه اعصاب سمپاتیک، تند کردن و وظیفه اعصاب پاراسمپاتیک ، کند کردن فعالیت دستگاه های مختلف بدن است. گاهی جریان هایی در بدن رخ می دهد که این تعادل را به هم می زند؛ از جمله آنها حالت ارگاسم(اوج لذت جنسی) است که معمولاً مقارن خروج منی صورت می گیرد. از اموری که می تواند اعصاب سمپاتیک را به کار وا دارد و تعادل از دست رفته را تامین کند تماس آب با بدن است و از آنجا که تاثیر ارگاسم روی تمام اعضای بدن به طور محسوس دیده می شود، دستور داده شده که بعد از آمیزش جنسی یا خروج منی تمام بدن با آب شسته شود.
2- غسل جنابت یک دستور اسلامی برای پاک نگه داشتن بدن و رعایت بهداشت، در طول زندگی است. همواره عده ای از نظافت خود غافل می شوند؛ ولی این حکم اسلامی آنان را وادار می کند که در فاصله های مختلف خود را شست و شو دهند و بدن را پاک نگه دارند. البته موارد یاد شده ، تنها به عنوان حکمت و فلسفه غسل به شمار می آید و به هیچ وجه ملاک اصلی وجوب غسل نیست؛ چه اینکه غسل یک واجب تعبدی است و نیاز به قصد قربت دارد از این رو کسی که تازه بدن خود را شسته؛ ولی از او منی خارج شده است باز باید غسل را انجام دهد.
غسل را به دو صورت می توان انجام داد: ترتیبی و ارتماسی. در غسل ترتیبی ابتدا سر و گردن، سپس نیمه راست بدن و بعد از آن نیمه ی چپ بدن شسته می شود.در غسل ارتماسی بدن یکباره در آب قرار می گیرد(مانند غسل در استخر) در هر دو روش، دست کشیدن لازم نیست؛ بلکه همین اندازه که به نیت غسل، آب به تمام نقاط بدن برسد، کافی است. تمام شرط هایی که برای صحیح بودن وضو لازم است در صحیح بودن غسل نیز شرط است؛ ولی در چند چیز با وضو تفاوت دارد:
1-در غسل موالات شرط نیست.
2-در غسل شستن از بالا به پایین لازم نیست.
3-در غسل باید آب به پوست بدن برسد، ولی در وضو اگر پوست صورت از لای موها پیدا نباشد، لازم نیست.
کیفیت انجام دادن غسل برای انواع واجب و مستحب آن، به یک شکل است و هیچ تفاوتی با هم ندارد.