پرسش :

آيا در صورت داشتن اين مطلب كه در شرايط عادي امكان دست‎يابي به خواسته غير ممكن است آيا توسل و نذر و دعا كاري از پيش مي‎برد؟

پاسخ :
استفاده از آيات و روايات مطالبي را به عرض شما مي‎رسانيم اميد كه مفيد واقع شود با توجه به اين كه خالق آسمانها و زمين و آن چه در آنها هست، خداست و هيچ اراده‎اي جز ارادة او در عالم نافذ نيست، مي‎بينيم كه خداوند متعال تأثيراتي را براي بعضي از اشياء قرار داده مثلاً اثر آب را براي تشنگي و اثر آتش را براي سوزاندن و ... قرار داده است، و اين امكان وجود دارد كه خداوند اسبابي را غير از اسباب ظاهري براي تحقق آثار مادي و معنوي قرار داده باشد. و وقتي به سراغ قرآن مجيد مي‎رويم مي‎بينيم كه خداوند متعال نذر و توسل و دعا را از اسباب برآورده شدن حاجات قرار داده است. در قرآن كريم مي‎خوانيم «يا ايها الذين آمنوا اتقوا الله و ابتغوا اليه الوسيلة»[1] به طور كلي توسل به اسباب و وسايل جهت رسيدن به اهداف هيج مانعي ندارد با توجه به اين كه خدا است كه اسباب را آفريده است و خدا است كه سبب را سبب قرار داده است و خدا است كه از ما خواسته است كه از اين وسايل و اسباب استفاده كنيم. و هيچ فرقي هم بين اسباب مادي و اسباب روحي، بين اسباب ظاهري و اسباب معنوي، ميان اسباب دنيوي و اسباب اخروي نيست، منتهاي امر اسباب مادي را از روي تجربه و آزمايش علمي مي‎توان شناخت و فهميد كه چه چيز سبب است ولي اسباب معنوي را از طريق دين (كتاب و سنت) مي‎توان كشف كرد.[2]و خداوند متعال توسل به پيامبر ائمه اطهار و ارواح مؤمنين و برآورده شدن حاجات دنيوي و اخروي را تجويز نموده، و براي آن اثر قرار داده است. فعل خدا داراي نظام است و اگر كسي بخواهد اعتنا به نظام آفرييش نداشته باشد گمراه است. يكي از نظامها اين است كه وقتي فرد با ارتكاب گناه به خود ستم نمود به در خانه رسول خدا برود و علاوه بر اين كه خود طلب مغفرت مي‎كند رسول خدا هم براي او طلب مغفرت مي‎كند تا خداوند به بركت دعاي رسول خدا او را بيامرزد[3]پس دعا وتوسل و نذر اسباب و عللي فوق اسباب مادي هستند و اگر با شرايط انجام شود حتماً مؤثر و كارساز خواهند بود. در ذيل آية شريفة «يوفون بالنذر»[4] از امام صادق (ع) روايتي نقل شده و جريان مريض شدن امام حسن و امام حسين عليهما السلام را بيان كرده‎اند كه حضرت علي (ع) براي شفاي آنها نذر مي‎كند كه اگر شفا يافتند سه روز روزه بگيرند و خداوند آنها را شفا مي‎‏دهد و آن حضرت با امام حسن و امام حسين و حضرت زهرا و فضه سلام الله عليهم اجمعين روزه مي‎گيرند و... پس نذر هم بسيار مؤثر بوده و از آداب اسلامي است.
و اما دعا؛ در قرآن كريم مي‎خوانيم «قل ما يعبوأ بكم ربي لولا دعاؤكم»[5] اي رسول ما به امت بگو كه اگر دعاي شما نبود خداوند به شما توجه و اعتنا نمي‎كرد. و در جاي ديگر خداوند وعده فرموده است كه «بخوانيد مرا تا اجابت كنم شما را»[6]. دعا اسلحه مؤمن است و قضاي قطعي را بر مي‎گرداند و شفاي هر دردي است و خداوند به حضرت موسي فرمود: هرچه كه به آن احتياج داري از من بخواه حتي علف گوسفندت و نمك طعامت را[7]. دعا كليد خزاين الهي است.[8]
معرفي كتاب:
عدل الهي : مرتضي مطهري. بخش شفاعت.
الميزان: ج 2، ص 31 تا 44، (22جلدي بيروتي).
توسل: آيه الله سبحاني، ناشر، انتشارات قدر، تابستان 1363.
--------------------------------------------------------------------------------
[1]- سورة مائده، آية 35.
[2]- با استفاده از كتاب عدل الهي، مرتضي مطهري، ص 256، ناشر، انتشارات اسلامي، پاييز، 1361.
[3]- سورة نساء، آية 64.
[4]- سوه دهر، آية 7.
[5]- سورة فرقان، آية 77.
[6]- سورة، غافر، آية 60.
[7]- بحار الانوار، ج 93، ص 303.
[8]- بحار، ج 77، ص 204.