پرسش :

مفهوم طرب و موسيقي لهوي چيست؟و چگونه مي توان موسيقي هاي مجاز از غير مجاز را تشخيص داد؟

پاسخ :
درباره موسيقي لهوي ديدگاههاي متفاوتي در ميان بزرگان و فقهاي ما وجود دارد كه در اينجا به برخي منظرها كه شاخص هايي را مطرح مي كنند بسنده مي كنيم.
طرب در لغت يعني شاد شدن، اهتزاز و جنبش از شادي و نشاط و مطرب يعني شادي آور، چيزي كه ايجاد هيجان و نشاط كند. منظور از موسيقي مطرب با توجه به معناي لغوي و آنچه بزرگان گفته اند، اين است كه؛ «حالت غيرعادي از نظر وجد و نشاط به وجود آورد.»
آيت الله فاضل لنكراني(ره) مي نويسد: «مقصود از طرب، تحول غير اختياري است (كه) در مستمع پيدا مي شود.»
آيت الله مكارم شيرازي در پاسخ اين پرسش كه؛ برخي حالت طرب را تشبيه به حالت مستي كرده اند، چه دليلي براين تشبيه وجود دارد؟ آيا چنين حالتي را تاكنون كسي ديده است؟ نوشته اند: از اين كه بسياري از انوع غنا مانند مواد مخدر عمل مي كند، جاي شك نيست؛ منتها در اين جا تخدير از طريق گوش حاصل مي شود.»
لهو در لغت؛ يعني بازي، آنچه مايه سرگرمي باشد و انسان خود را با آن سرگرم كند. و در موسيقي لهوي، به آن نواها و آوازهايي گفته مي شود كه مناسب مجالس خوش گذراني و عياشي است.
آيت الله تبريزي(ره) نوشته اند: «نواختن آلات مخصوصه كه مناسب با مجالس خوش گذراني باشد و گوش دادن به آن، جايز نيست.»
وي همچنين در پاسخ اين پرسش كه موسيقي لهوي چه نوع موسيقي اي است؟ نوشته اند: «موسيقي اي است كه مناسب مجالس خوش گذراني است.
آيت الله مكارم شيرازي در پاسخ اين پرسش كه مجالس لهو ولعب به چه نوع مجالسي گفته مي شود؟ نوشته است: «منظور، مجالسي است كه براي عياشي و هوسراني و بي بند و باري تشكيل شده است و به تعبير ديگر، به مجالسي گفته مي شود كه در نزد عرف متشرعه و متدينين، مجلس گناه محسوب شود. موسيقي هاي مناسب اين گونه مجالس، حرام است، هر چند در مجلس عادي نواخته شود و يا به صورت فردي باشد.» مراجع معظم تقليد نوعاً در اين زمينه كه تشخيص موسيقي لهوي با كيست؟ نوشته اند: با عرف
آيت الله تبريزي(ره) نوشته اند: «ملاك در تشخيص موسيقي لهوي، نظر عرف است:»
آيت الله مكارم شيرازي نوشته اند: «تشخيص آن با مراجعه به عرف عام، امكان پذير است.»
بنابراين منظور از موسيقي مطرب آن است كه هيجان انگيز و مخدر باشد و از نظر وجد و نشاط، حالتي غيرعادي در انسان به وجود آورد و باعث تحول غيراختياري شود، به طوري كه او را از حالت اختيار و تعقل بيرون ببرد و به كارهاي احساسي و غيرعاقلانه وادار سازد. منظور از موسيقي لهوي، آن نوع نوا و نواخت است كه معمولاً در مجالس خوش گذراني و عياشي اجرا مي شود و عرف متشرع و دين دار آن را زشت و گناه تشخيص مي دهد.