پرسش :

انواع تربيت دينى را توضیح دهید؟


شرح پرسش :
پاسخ :
تربيت دينى در مقام اجرا، به دو شكل رسمى و غير رسمى در قالب نهادهاى آموزشى رسمى، خانه و جامعه انجام مى‏گيرد و هر كدام نقش اساسى در تدين فرد دارد.
1. رسمى: از «تربيت دينى رسمى‏» اين است كه تربيت دينى با برنامه‏ريزى مدون و از پيش تنظيم شده به وسيله افراد خاصى در نهادهاى آموزشى انجام شود. محيط مدرسه جايى است كه شخصيت دينى و مذهبى فرد پس از خانواده در آن شكل مى‏گيرد. مدرسه ابتدايى بيش از ديگر نهادهاى آموزشى در تربيت دينى متربى مؤثر است; زيرا متربى در اين مرحله از زندگى، گيرنده است و هر چه به او القا شود، مى‏پذيرد. در محيط مدرسه، نه تنها معلم و مربى در تربيت دانش‏آموز مؤثرند، بلكه ساير كارمندان و مسؤولان و فضاى آموزشى نيز بر ابعاد تربيتى او تاثير مى‏گذارند.
دو نهاد خانه و مدرسه مكمل يكديگرند، بر هم تاثير متقابل دارند و هر يك نقش خاصى در تربيت كودك ايفا مى‏كند; چرا كه رابطه كودك و افراد پيرامون او در ا ين دو محيط متفاوت است; يعنى: روابط در خانواده، فردى‏تر و عاطفى‏تر، ولى در محيط مدرسه، جمعى‏تر و منطقى‏تر است. براى دست‏يابى به تربيت مطلوب، به خصوص در زمينه مذهبى همكارى اين دو نهاد ضرورى است. مدرسه علاوه بر تكميل آموخته‏هاى دينى كودك از محيط خانواده، مى‏تواند آموزش‏هاى تازه‏اى در زمينه‏هاى دينى با شيوه‏هاى جديد به وى ارائه دهد (14) .
اگر اين دو كانون تربيتى (خانه و مدرسه) در محور تربيت دينى از قبيل القاء ارزش‏ها، ارائه الگوهاى مناسب و دستورات لازم به كودكان، به صورت يكسان و هماهنگ عمل كنند، بدون ترديد، نتيجه مطلوبى به دست‏خواهد آمد. از اين‏رو، برقرارى روابط عميق ميان اين دو نهاد تربيتى ضرورى است و در ا ين زمينه، انجمن اوليا و مربيان نقش اساسى دارد. وظيفه مهم اين انجمن فراهم ساختن شرايط مناسب تربيتى و ايجاد هماهنگى لازم ميان خانه و مدرسه است كه در صورت انجام آن، زمينه شكوفايى استعدادهاى مذهبى كودكان فراهم مى‏گردد.
2. غير رسمى: اين نوع از تربيت دينى در قالب دو نهاد خانه و جامعه بدون طرح و برنامه پيشين انجام مى‏گيرد. پس از خانه و مدرسه، جامعه‏اى كه كودك در آن زندگى مى‏كند به عنوان يك عامل مؤثر در تربيت دينى وى ايفاى نقش مى‏كند; زيرا كودك تمامى آداب و رسوم اجتماعى و بيش‏تر نگرش‏هاى دينى و مذهبى را از اجتماع فرا مى‏گيرد. اگرچه در زمينه تربيت دينى كودك در جامعه، طرح و برنامه‏ريزى قبلى پيش‏بينى نمى‏شود، ولى آنچه در جامعه مى‏گذرد، اعم از فرهنگ عمومى مردم، روابط اجتماعى، مسائل سياسى و برداشت‏هاى دينى، بدون شك، بر ابعاد جسمى و روحى متربى تاثير مى‏گذارد. به عنوان مثال، اگر فضاى حاكم بر اجتماع و محل زندگى فضاى دينى و معنوى باشد و هر روز برنامه‏هاى نماز جماعت و ديگر مراسم دينى و مذهبى در آن برقرار شود، كودكى كه در چنين جامعه‏اى پرورش مى‏يابد به احتمال بسيار قوى، متدين خواهد بود. به عكس، در جوامع آلوده به انواع انحرافات و بى‏بند و بارى‏هاى فكرى و عملى بعيد است افراد صالح و متعهد به ارزش‏هاى دينى و اسلامى پرورش يابند.