پرسش :

مواردى كه بين زوجين مفارقت حاصل مى شود و فرزند مشتركى دارند، در خصوص حقّ حضانت پدر يا مادر نسبت به فرزند مشترك فتواى مشهور اين است كه مادر در مورد فرزند دختر تا سالگى و در مورد فرزند پسر تا دو سالگى اولويّت در حضانت دارد سپس در حضانتِ پدر است. از آن جا كه مادّه قانون مدنى با الهام از اين فتوا تنظيم شده است، محاكم دادگسترى نيز در موارد مطروحه در پرونده هاى جارى بر اين اساس عمل مى نمايند ولى اين امر چند مشكل اجرايى در بر دارد: الف( تعلّق عاطفى فرزندان، اعمّ از پسر و دختر، در سنين پايين به مادر بيشتر است و گرفتن پسر بچّه هاى تا هفت ساله از مادر، در موارد زيادى موجب اخلال در مسائل تربيتى و عاطفى آنان مى شود. ب( غالباً پدرهاى ازدواج نكرده در نگهدارى اين گونه كودكان دچار مشكلات مهمّى مى شوند و بيشتر به خاطر لجاجت، اصرار در گرفتن كودك دارند و بعد از تحويل غالباً كودك را به عمّه، يا مادربزرگ، يا يكى ديگر از اقوام مى سپارند و خود مباشرت در حضانت ندارند. ج( به دليل تعلّق عاطفى شديد بين مادر و فرزند، در اغلب موارد گرفتن پسر بچّه يا ساله از مادر موجب عسر و حرج بر مادر است، در صورتى كه با حضانت مادر، پدر نيز از طريق اعمال ولايت و نظارت كلّى، با بچّه هاى خود ارتباط دارد و فشارى بر وى وارد نمى شود. د( نگران كننده ترين نكته اين است كه در مواردى كه در يك خانواده بيش از يك فرزند وجود دارد، بچّه ها با هم مأنوس و وابسته مى باشند و جدا كردن بچّه هاى خردسال از يكديگر و سپردن بعضى به پدر و بعضى به مادر، فشار شديدى بر آنان وارد مى آورد. از طرفى بر طبق فتاواى برخى از فقها، از جمله مرحوم آية اللّه العظمى خوئى)رحمه الله(اولويّت در حضانت تا سن سالگى، هم در دختر و هم در پسر، با مادر است و احاديثى، از جمله روايت ايّوب بن نوح ابواب احكام الاولاد، باب ، حديث و. نيز دلالت بر اين مسأله دارد. نظر حضرتعالى در اين مسأله چيست؟

پاسخ :
جواب: در صورتى كه مصالح فرزندان واقعاً به خطر بيفتد و گرفتار ضرر عاطفى شديدى شوند، مى توان حضانت را به مادر سپرد.
منبع: استفتائات حضرت آيت الله العظمي مکارم شيرازي(دامت برکاته)، ج1