پرسش :

من در زمینه طراحی مدارات الکترونیک فعالیت می کنم. این کار را هم به صورت ذوقی انجام می دهم و هم به صورت حرفه ای. البته برای تهیه فیبر مدار چاپی از روش های سنتی استفاده می کنم که تقریباً مراحل سخت و دشواری دارد. اما شنیده ام روش ساده ای به وسیله بهره گیری از پرینترهای لیزری نیز وجود دارد. سوال من این است که چگونه یک فیبر مدار چاپی به وسیله پرینتر لیزری بسازیم؟ لطفاً توضیح دهید.

پاسخ :
بله، خوشبختانه امکان این کار وجود دارد. در حقیقت استفاده از این روش می تواند به شما کمک کند تا زمان کمتری را صرف طراحی مدار و انتقال آن بر روی فیبر کنید و همچنین دقت این روش بسیار بیشتر از طراحی با ماژیک ضد آب و یا روش های مشابه است. برای انجام این کار به وسایل زیر نیاز دارید:
پرینتر لیزری - کاغذ گلاسه مناسب - فیبر مسی مدار چاپی- اتو
قابل ذکر است، برخلاف پرینترهای جوهرافشان که در آن به جای تونر از جوهر مایع استفاده می شود، در پرینترهای لیزری، تونر هنگام عمل چاپ، از کارتریج خارج می شود و به صورت پودر بر روی صفحه کاغذ منتقل می شود (در واقع در روند چاپ لیزری، پودر تونر بر روی کاغذ ذوب می شود و مانند جوهر به خورد کاغذ نمی رود). بدین ترتیب برای آنکه تصویر یا متنی را به وسیله پرینترهای لیزری چاپ کنیم، تونر که شامل پلاستیک است، بر اثر حرارت ذوب می شود و بر روی کاغذ باقی می ماند. البته به دلیل سخت بودن فیبرهای مسی (درست مانند تخته سه لا هستند)، نمی توانیم به صورت مستقیم از پرینتر برای ایجاد خط ها و سایر علائم بر روی فیبر مدار چاپی استفاده کنیم. بنابراین باید به صورت غیرمستقیم، تونر را از پرینتر بر روی فیبر مسی انتقال دهیم.
یک راه ساده آن است که ابتدا بر روی کاغذی که تونر به نرمی بر روی آن می نشیند، مدار را با دقت 400 dpi پرینت بگیریم و بعد با دادن حرارت به آن، به وسیله یک اتو، تونر را برای بار دوم مذاب کنیم و بر روی فیبر مسی انتقال دهیم. توجه داشته باشید که این عمل دقیقاً شبیه به انتقال تصاویر بر روی T-Shirt با اتو می باشد (یعنی انتقال هر نوع طرح و تصویر بر روی لباس تی شرت که با همین روش انجام می گیرد). توجه کنید نوع کاغذ استفاده شده بسیار مهم است و حتماً باید از نوع گلاسه باشد تا تونر را به خود جذب نکند و با اعمال حرارت، به راحتی از سطح کاغذ جدا شود و بر روی فیبر مسی منتقل شود.
همچنین سطح فیبر مسی قبل از انتقال تصویر مدار، باید به وسیله آب گرم و مایع ظرفشویی و پودر لباسشویی کاملاً پاکیزه شود و در انتها آن را خشک کنید. پس از تمیز کردن فیبر مسی، دقت کنید که به سطح آن دست نزنید. برای تمیز کردن فیبر مسی همچنین می توانید از سیم ظرفشویی استفاده کنید . هنگامی که سطح فیبر کاملاً تمیز و براق شد، وقت آن است که کاغذ گلاسه ای را که مدار بر روی آن با دقت 400 dpi پرینت گرفته شده را به صورت وارونه بر روی فیبر مسی قرار دهیم و ادامه کاغذ را در پشت فیبر مسی توسط نوار چسب ثابت کنیم تا کاغذ بر روی فیبر حرکت نکند. حال اتو را با درجه حرارت نسبتاً بالا بر روی آن تا اندازه ای می کشیم که رنگ کاغذ کمی تیره شود و کاغذ حالت چسبیده به فیبر را پیدا کند.
لطفاً دقت کنید که اتو باید به صورت یکنواخت به تمامی نواحی گرما برساند. این عمل را به صورت پیوسته انجام دهید. توجه داشته باشید که با چندین بار آزمایش و تمرین می توانید به بهترین زمان بندی دست پیدا کنید. اما زمان مورد نیاز کمتر از 5 دقیقه در شرایط عادی می باشد. فیبر مسی در این زمان دارای حرارت بسیار زیادی است، پس هنگام جا به جا کردن، آن مراقب باشید. حال فیبر مسی را با همان صورت برای مدتی کمتر از 10 دقیقه در آب داغ قرار دهید و آن را از آب بیرون آورید و قطعه های کاغذ را از روی آن جدا کنید. همان طور که می بینید، مدار به صورت کاملاً دقیق بر روی فیبر مسی منتقل شده است. قدم بعدی، از بین بردن قسمت های مسی اضافی از فیبر مدار چاپی است. برای از بین بردن قسمت های مسی اضافی که بدون پوشش عایق هستند، از نوعی اسید به نام پرکلروردوفر که در بازار به نام اسید مدار چاپی معروف است، استفاده می شود.
پرکلروردوفر در بازار به صورت بلور و یا به صورت پودر یافت می شود. روش کار با این نوع اسید، به این صورت است که تا اندازه ای به آب گرم از این اسید اضافه می کنیم که محلول به صورت چای پر رنگ در آید. در این حالت محلول اسید آماده استفاده است. در هنگام کار با این نوع اسید، باید توجه داشته باشید که فقط از ظروف غیرفلزی نظیر ظروف پلاستیکی و شیشه ای استفاده شود. همچنین توجه داشته باشید که این اسید، سمی می باشد و هنگام استفاده از آن باید کاملاً مراقب لباس و بدن خود باشید. توصیه می کنم عمل اسید کاری را در فضای آزاد انجام دهید.
پس از ساختن محلول اسید، فیبر مدار چاپی را وارد محلول می کنیم و آهسته آن را تکان می دهیم. بعد از مدتی شاهد از بین رفتن قسمت های مسی اضافی از کناره می شویم. این عمل را تا از بین رفتن تمامی قسمت های اضافی انجام می دهیم. سپس قسمت های اضافی فیبر مسی را با آب سرد شستشو می دهیم و به وسیله سیم ظرفشویی، تونرهای به جا مانده روی فیبر را از بین می بریم. تنها بخش باقیمانده، بخش سوراخ کاری است که با دریل انجام می دهیم. حال فیبر مدار چاپی شما آماده است و می توانید قطعات را بر روی آن لحیم کنید.
مشاهده می کنید که این روش به مراتب دقیق تر، سهل تر و سریع تر است و تحول مهمی در کار شما در زمینه تهیه انواع فیبر مدار چاپی و مدارات پیچیده و دقیق و ظریف، ایجاد خواهد کرد