پرسش :

دختر 4 ساله‏ام هنوز هم شلوار خود را كثيف مى‏كند. آيا طبيعى است؟ اگر طبيعى نيست، چگونه بايد اين مشكل را از بين ببرم؟

پاسخ :
ج: اگر اين رفتار، موردى باشد، اشكالى ندارد و حتى ممكن است در سنين بالاتر هم اتفاق بيفتد. علت كثيف كردن‏هاى موردى، پرخورى و بدخورى، محيط جديد، سرگرمى و بى‏توجهى به علائم دفع، بردن مكرر كودك به دستشويى و نگهداشتن طولانى در آن جا، و بى‏توجهى والدين به اعلام كودك است.
در صورتى كه عمل دفع در شلوار به علل ذيل هميشگى باشد، نگران كننده است و بايد از بين برود.
1. يبوست مزمن: در يبوست مزمن، كودك نمى‏تواند مدفوع سفت را دفع كند و هر قدر مدفوع خود را بيشتر نگه دارد، روده‏ى بزرگ، متورم‏تر و بزرگ‏تر و ماهيچه‏هايش شل مى‏شود و نمى‏تواند مدفوع را به موقع و به طور مؤثر به جلو براند و لايه‏هاى بعدى مدفوع كه شل هستند، بيرون مى‏زنند. **زيرنويس=برخى مادران با ديدن اين وضعيت گمان مى‏كنند فرزندشان اسهال است و از داروها و خوراكى‏هاى ضد اسهال استفاده مى‏كنند كه مشكل يبوست كودك بييشتر مى‏شود.
در اين صورت، سعى كنيد با توجه كردن به رژيم غذايى او، مشكل را برطرف سازيد. استفاده از سوپ، سبزى، حبوب، آب كافى و مايعات (به ويژه آب پرتقال و آب آلو)، پوره‏ى آلو، شربت و مرباى انجير و مواد فيبردار مانند ميوه و غلات سبوس‏دار، در رفع يبوست كودك مؤثرند.
در صورتى كه يبوست كودك با اين رژيم غذايى مرتفع نشد، بايد تحت نظر پزشك از داروهاى مسهل، شياف و پمادهاى مناسب استفاده شود.
توجه داشته باشيد كه بازى و حركت و تلاش كودك، در طبيعى شدن وضعيت دفع او مؤثر است.
2. فشارهاى روحى: يكى از عوامل جدى ناتوانى در كنترل مدفوع در كودكان، فشارهاى روحى ناشى از اختلافات والدين، حسادت شديد به فرزند دوم، تنبيه بدنى و... است.
ترس بيش از حد از كتك، در عملكرد طبيعى بدن كودك اختلال ايجاد مى‏كند و باعث شل شدن عضلات اسفنكتر مى‏شود.
برخوردهاى هيجانى مادر نيز عامل فشار روحى كودك و استمرار اين رفتار است؛ چون گمان مى‏كند مادر دوستش ندارد.
3. ترس از توالت: اگر فرزند شما از توالت مى‏ترسد، آن را از بين ببريد. توجه داشته باشيد كه كودكان از صداى سيفون و از سقوط به داخل منفذ توالت مى‏ترسند.
4. لجبازى: استفاده از اهرم فشار براى توالت رفتن و برخوردهاى نامناسب هنگام كثيف كردن شلوار، او را وارد جنگ قدرت با والدين مى‏كند (ر. ك: ص). تا مدتى با حفظ آرامش و خونسردى خود، از اين كه شلوارش را كثيف كرده، فقط اظهار تأسف كنيد. به گونه‏اى برخورد نكنيد كه احساس گناه كند. در اين صورت، يك مشكل كوچك، به يك بحران تبديل خواهد شد.
5. علل پزشكى: در صورتى كه علل پيش گفته را بررسى كرديد و نتيجه‏اى نگرفتيد، به پزشك مراجعه كنيد. احتمال مشكلات جسمى و پزشكى، از جمله ضعف ماهيچه‏هاى روده بزرگ، اختلالات جذب، نشانگان روده تحريك‏پذير، گشاد شدن روده بزرگ، كم كارى تيروئيد، بيمارى هيرش پرونگ (نبود رشته‏هاى عصبى در روده)، تنگى مادرزادى مخرج دفع، شكاف تحتانى ستون فقرات، نقص در كانال نخاعى يا التهاب در نخاع وجود دارد كه بايد درمان شود.