پرسش :

خواص و کاربردزيره سبز چیست؟

پاسخ :
زيره سبز در كتب طب سنتي و به عربي «كمون»و «سنوت»نام برده مي شود.به فرانسويcummin و به انگليسيcumin seed گفته مي شود،تخم گياهي است از خانواده Umbelliferae،جنسCumminum كه نام علمي ان Cuminum cy min umمي باشد.

مشخصات


زيره سبز گياهي است يكساله علفي كه ارتفاع آن تا 60 سانتي متر مي رسد.برگهاي آن مانند زيره سياه بريده شده به شكل نوارهاي باريك نخي شكل و سبز مي باشد.گلهاي آن كوچك سفيد و صورتي و به طور چتر مركب در انتهاي ساقه گل دهنده در در ماهها يارديبهشت و خرداد ظاهر مي شود.ميوه آن به طول 5 ميلي متر و باريك در دو انتها و بسيار معطر و نافذ با طعمي گرم كه در آلمان مرسوم است با نان و در هلند با پنير مخلوط مي نمايند و رنگ آن سبز و خاكستري ودر بعضي واريته ها حتي سفيد وزرد است.ريشه آن دراز عمودي است.اين گياه ابتدا در سواحل نيل مي روييده ولي حالا به طور وحشي در نواحي وسيعي با آب و هواي مديترانه اي مي رويد.در ايران در تبريز و ساير نقاط كاشته ميشود.

تركيبات شيميايي


ميوه زيره سبز علاوه بر زرين و ناتت و روغن ثابت ،دراراي 4-2 درصد اسانس است اسانس آن كه از تقطير ميوه له شده با بخار آب گرفته مي شود،مايعي است ابتدا بي درنگ و بعدا زرد رنگ و سر انجام قهوهاي رنگ مي شود.ماده اصلي اسانس زيره سبز يك آلدئيد است به نام كومينول و بوي اسانس مربوط به اين آلدئيد است.به علاوه در اسانس زيراه سبز تعدادي ترپن هست از جمله پي سيمن،دي پنتنو آلدئيدهايي نظير كومين آلدئيد و كومينيل الكل در آن مشخص شده است.
تكثير زيره سبز از طريق كاشت بذر آن است كه در اسفند و يا اوايل بهار در زمين اصلي كاشته مي شود،پس از جند ماه يعني در اواخر تابستان برداشت مي شود.برداشت زيره سبز چون ميوه هاي در يك زمان نمي رسند كمي مشكل است و بايد دقت انجام گيرد تا هدر نرود.

خواص و كاربرد


طبق نظر حكماي طب سنتي كمون از نظر طبيعت تقريبا مانند زيره سياه است . خيلي گرم و خشك مي باشد و خواص نشير زريه سياه دارد.گرم كننده و محلل و خشك كننده و قابض است.خيسانده آن در سركه و استشمام آن و يا ريختن آن در بيني براي جلوگير ي از خونريزي بيني مفيد است.از قطره هاي آن بتنهايي و يا باروغن زيتون براي خون ريزي چشم و زخم چشم وناخنك چشم استفاده مي شود كه مانع چسبيدن چشم مي گرددومضمضه دم كرده آن براي تسكين درد دندان مفيد است.
آشاميدن آن با سركه مخلوط با آب براي سختي تنفس و خفقان سرد از نظر تقويت معده و امعا و كبد و تحريك اشتها و تحليل باد و نفخ و رفع سكسكه رطوبي و ترشي غذا در معده مانند زيره سياه مفيد استةخصوصا اگر زيره سياه تفت داده شود و سرخ شود و خورده شود .در ازدياد ادرار و رفع قطره قطره ادرا كردن موثر است و اگر با نمك جويده شودو بلع شود براي رفع رطوبتهاي معده مفيد است و اگر خيس كرده و پرورده ان درسركه مرتبا خورده شود قاطع شهوت واگر سرخ شده آن با سركه خيسانده شده و خورده شود قابض قوي است و در فع رطوبتهاي معده بسيار موثر .اگر دم كرده آن تنقيه شود براي تحليل بادها و نفخ رودهها و معده و كليه مفيد است و اگر با روغن زيتون شياف آن استعمال شود قاطع حيض مي باشد و ترشح قاعده را بند مي آورد.زيره سبز مضر ريه است وبريا رفع عوارض آن خوردن كتيرا (8 گرم)توصيه مي شود.
تدبير كمون: براي آنكه كمون تاثيرش زياده شود ان را تدبير مي كنند.روش تدبير كمون آنست كه زيره كرماني تازه يا زيره سبز تازه را گرفته خوب تميز نموده در ظرف چيني يا سفال لعابدار مثل ظروف آبي همداني يا قمي مي ريزند و بعد سركه انگوري كهنه روي آن مي ريزند و بعد سركه انگوري كهنه روي آن مي ريزندآن قدر كه 4 انگشت روي آن را بگيرد و آن را 24 ساعت مي گذارند و مرتبا زيرو رو مي نمايند كه خوب خيس بخورند و سپس ان را روي پارچه كرباسي پهن مي كنند كه نم آن گرفته شود وخشك شود و بعد ان را بريان مي كنند يا به اصطلاح تفت مي دهند به اين ترتيب زيره تدبير شده به دست مي آيد كه آماده مصرف است.
در شبه جزيره مالايا از زيره سبط در اغلب موارد شبيه گشنيز استفاده مي شود.اهالي مالايا از اين دارو در استعمال خارجي و داخلي و يا هردو باهم براي معالجه ناراحتي هاي بدن استفاده مي كنند[بركيل]
دانه هاي له شده زيره سبز را درآب برنج خام خيس كرده و از مايع به دست آمده يك لوسيون قطره قطره روي زخم چشم مي ريزند و اين كار بسيار مفيد است[گيملت و بركيل].