پرسش :

چرا در اسلام کسی وجود ندارد که بتوان برای اعتراف پیش او رفت چنانکه در مذهب کاتولیک پیش پدر می روند ولی کسی آنها را نمی شناسد؟

پاسخ :
از نظر اسلام انسان اجازه ندارد گناهان (کوچک یا بزرگ) خود را در مقابل دیگران بازگو کند و اسرار خود را فاش نماید. از نظر اسلام آبروی انسان ها آنقدر با ارزش است که اعتراف به گناه تنها باید در پیش گاه پروردگار متعال آنهم به جهت توبه و در خواست بخشش باشد. انسان با اعتراف به گناه نزد خداوند نه تنها آبرو و ارزش خود را از دست نمی دهد بلکه کسب ارزش و آبرو می کند. این ویژگی مخصوص خداوند است اما غیر خداوند هر چند رازدار باشند و نزد دیگران گناهان اشخاص را افشا نکنند، توانایی برگشت دادن ارزش و آبروی از دست رفته (که در اثر اعتراف نزد آنان بوجود آمده بود) را ندارند تا چه رسد به زیاد نمودن آن. ثانیا: از منظر اسلام و براساس بینش توحیدی تنها موثر حقیقی در جهان هستی خداوند است،[1] غیر خداوند بدون اذن و اجازۀ خداوند، نمی توانند تأثیری داشته باشند و در منابع دینی اسلام به شخص یا شخصیتی مقام بخشش گناهان داده نشده است.
اما آنچه در اسلام به عنوان شفاعت[2] اولیای الاهی مطرح است؛ اولا: شفاعت به معنای وساطت در بخشش گناهان است نه بخشش مستقیم و بدون واسطه. شهید مطهری می نویسد: شفاعت، همان مغفرت الهی است که وقتی به خداوند نسبت داده می شود به نام مغفرت و هنگامی که به وسایط و مجاری رحمت منسوب می گردد، نام شفاعت به خود می گیرد.[3]
ثانیاً: امر شفاعت از سوی خداوند به هر کسی اعطا نمی شود شفاعت مختص خداوند است و با ارادۀ او به کسانی واگذار می گردد که با بندگی و تقرب به خداوند، نشانه های خدایی در وجودشان تجلی یافته است نظیر اولیای الهی (انبیاء، اوصیا، امامان معصوم (ع)، عالمان و دانشمندان دینی، شهیدان و مؤمنان حقیقی).
ثالثا: شفیعان کسانی را می توانند مورد شفاعت قرار دهند که در آنها نوعی صلاحیت و قابلیت وجود داشته باشد نه این که معامله مادی و راهی برای کسب درآمد و دستیابی به منافع و امیال شخصی به شمار آید.
شفیعان کسانی را مورد شفاعت قرار می دهند که خدا اذن داده است؛ «شفاعت نمی کنند مگر برای کسی که او بپسندد.»[4] پس هر کسی شایستگی و ظرف برخورداری از شفاعت را ندارد.
در حقیقت شفاعت به شرط تغییر و تحول فرد گناه کار از وضعیت قبلی و داشتن قابلیت های لازم برای آمرزش، موجب پاک شدن او از گناهانش می شود.
بنابر این در اسلام هم شفاعت کننده و هم شفاعت شونده باید دارای شرایطی باشند و تحقق آن با اراده و خواست خداوند و البته بوسیله وسایط آن انجام می پذیرد.
اما در مسیحیت کاتولیک هیچکدام از این شرایط رعایت نمی شود بعلاوه عملکرد کلیسای کاتولیک در قرون وسطی گویای انحراف شدید آن از مسیر حق و حقانیت بوده و آمرزش خواهی بابی برای کسب درآمد کلیساها و دستیابی به منافع و امیال شخصی به شمار می آید.
همه مورخان و حتی مسیحیان فرهیخته اعمال کلیسا در این دوران را رد می کنند. کلیسا و روحانیون مسیحیت در قرون وسطی از مسیر اصلی و آن چه وظیفه دینی آنها بود کاملاً منحرف گردیدند. و دامنۀ برخی از این انحرافات تا به امروز نیز ادامه یافته است. از جملۀ آنها می توان به: فساد مالی کلیسا[5]، فساد اخلاقی روحانیون کلیسا[6] تفتیش عقاید و مجازات و شکنجه مخالفان و فروش آمرزش نامه اشاره کرد.
فروش آمرزش نامه به این صورت بوده که؛ طبق قانون کلیسا بعد از اعتراف به گناه، شخص باید به عنوان کفاره مقداری پول که حد آن تعیین شده بود پرداخت نماید، اما کلیسا غیر از این، مبلغی نیز به عنوان اعانه از آنها می گرفت و به تدریج شرط بخشایش گناه شد و به جایی رسید که آمرزش نامه در واقع جنبه صوری داشت و هدف اصلی کسب درآمد گردید.
از آيات متعدد قرآن مجيد استفاده مى‏شود كه در اسلام، وسائل آمرزش و بخشودگى گناه علاوه بر بحث شفاعت که در بالا مطرح شد؛ متعدد است كه در ذیل بطور خلاصه بدان اشاره می کنیم:
1- توبه و بازگشت بسوى خدا كه توأم با پشيمانى از گناهان گذشته و تصميم بر اجتناب از گناه در آينده و جبران عملى اعمال بد، بوسيله اعمال نيك بوده باشد.[7]
2- كارهاى نيك فوق العاده‏اى كه سبب آمرزش اعمال زشت مى‏گردد، چنان كه قرآن مى‏فرمايد: كارهاى نيك آثار پاره‏اى از گناهان را از بين مى‏برد.[8]
3-پرهيز از گناهان "كبيره" كه موجب بخشش گناهان "صغيره" مى­گردد. «اگر از گناهان بزرگى كه از آن نهى مى‏شويد پرهيز كنيد، گناهان كوچك شما را مى‏پوشانيم و شما را در جايگاه خوبى وارد مى‏سازيم.» [9]،[10]
4- تحمل گرفتاری ها و مصائب دنیا بار گناهان مومنان را سبک می کند و سختی های برزخ و مواقف آغازین رستاخیز، ناخالصی هایش را می زداید[11].
5- عفو الهى[12] شامل افرادى مى‏شود كه شايستگى آن را دارند و آنان مؤمنانى هستند، كه از نظر عمل كوتاهى يا آلودگى داشته‏اند. اینان اگر مشمول عفو الهى شوند و شايسته آن باشند به گروه بهشتى مى‏پيوندند، و اگر مشمول عفو الهى نشوند به دوزخ مى‏روند اما ماوى و جايگاهشان آنجا نخواهد بود و تا ابد در آن باقی نخواهند ماند.[13]
پی نوشتها:
[1] لا مؤثر فی الوجود الا الله.
[2] شفاعت عبارت از وساطت یک مخلوق، میان خداوند و مخلوق دیگر، در جهت رساندن خیر و یا دفع شر، در دنیا و یا در آخرت است.
[3] مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج 1، ص259
[4] انبیاء، 28
[5] مسئولین کلیسا در این دوره از راه های مختلف، اموال و زمین های وسیعی را به دست آوردند. هم چنین از طرق غیر مشروع مانند رشوه گیری، جعل اسناد و فروش ادارات وابسته به کلیسا.
[6] آنها از خدمات مذهبی غافل، مشغول عیش و نوش و میگساری شدند و از فضایل اخلاقی فاصله گرفتند تعبیر اراسموس در این مورد شنیدنی است: «بسیاری از صومعه های مردانه و زنانه تفاوت چندانی با فاحشه خانه های عمومی ندارند»
[7] «هُوَ الَّذِي يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ يَعْفُوا عَنِ السَّيِّئاتِ»، شورى: 25.
[8] «إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئاتِ»، هود- 114
[9] «إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئاتِكُمْ وَ نُدْخِلْكُمْ مُدْخَلاً كَريماً»، نساء: 31
[10] آموزش عقاید، مصباح یزدی، ص477.
[11] آموزش عقاید، مصباح یزدی، ص481.
[12] شورى: 25.
[13]تفسير نمونه، ج‏26، ص: 111
http://farsi.islamquest.net