پرسش :

چرا ابليس (شيطان) از آتش آفريده شده است؟

پاسخ :

خداوند متعال، حكيم على الاطلاق است و تمام افعال او بر اساس حكمت بالغه است. بنابراين، تمام موجودات بر اساس حكمت بالغه ی الاهى آفريده شده‏اند و خداوند بهترين صورت و حالتى را كه شايسته‏ى آنند، به آنها داده است.[1] آفرينش شيطان از آتش نيز طبق حكمت الاهى است. شيطان يكى از انواع جن است و از آتش آفريده شده است و داراى جسمى لطيف است. در يك تقسيم بندى كلى اجسام بر دو قسم هستند:
اجسام كثيف، مانند اجسام موجوداتى چون حيوانات و انسان كه از گِل آفريده شده‏اند. و اجسام لطيف؛ چون جسم جنيان كه از آتش خلق شده‏اند. اين دو نوع جسم داراى حجم و مقدارند، اما با هم اختلافى حقيقى دارند كه از جمله اختلافات آنها اين است كه شيطان براى انسان مرئى و ديدنى نيست، بلكه به دليل لطافت خود، امكان مى‏يابد كه به اشكال مختلف در بيايد و به هر جا كه مى‏خواهد سر بزند. ولى انسان براى شيطان مرئى است و امكان تغيير سريع حالت و مكان خود را ندارد و حركت او تدريجى است.
حكمت آفرينش شيطان از آتش را مى‏توان در نكات زير جست و جو كرد:
اوّل: امتحان شيطان، شيطان از آتش آفريده شده و انسان از گِل. شيطان كه آتش را برتر از خاك مى‏پنداشت، خود را برتر از انسان ديد و به اين دليل از دستور خداوند سرپيچى كرد. بنابراين، عمده‏ترين حكمت آفرينش شيطان از آتش، امتحان و آزمايش او بوده است كه آيا او به ظاهر خود كه از جنس آتش است، مغرور مى‏شود، يا اين كه همواره در برابر دستورات الاهى فرمانبردار است؟ چنان كه شيطان دليل خود بر عدم سجده بر آدم و نافرمانى از دستور خداوند را همين مطلب بيان كرد: "مرا از آتش آفريدى و او را از گِل خلق كردى."[2]
دوم: امتحان و آزمون انسان؛ شيطان دشمن قسم خورده‏ى انسان، موجودى اغواگر است كه او را در اعتقادات به اشتباه مى‏اندازد و در اعمال و رفتار به فسق و عصيان دعوت مى‏كند. او منشأ وسوسه و مكر و خدعه است، به گونه‏اى كه باطل را كه هيچ حقيقتى ندارد، حق جلوه مى‏دهد. روش او حيله است و از راه هايى كه براى انسان مكشوف نيست، از درون و باطن، او را گمراه مى‏كند. شيطان به دليل جسم لطيفى كه دارد، مى‏تواند در باطن انسان ها نفوذ كند. البته نفوذ او به سوء اختيار آدميان است؛ يعنى خود انسان ها شيطان را به قلب خود راه مى‏دهند و گرنه اگر انسان نخواهد، او هيچ راهى بر آنها ندارد.
گرچه انسان شيطان را نمى‏بيند و از ديدگان او مخفى است، ولى بايد مراقب او باشد و از چنين دشمنى پرهيز كند. «اى فرزندان آدم! شيطان شما را نفريبد...او و همكارانش شما را مى‏بينند، از جايى كه شما آنها را نمى‏بينيد».[3] و اين آزمايش انسان است كه با چنين دشمنى مواجه است.
پی نوشتها:
[1] هرچند كه ما حكمت آنها را ادراك نكنيم و به دليل محدوديت علم خود نيز، حكمت بسيارى امور را در نمى‏يابيم.
[2] اعراف، 12.
[3] اعراف، 27.

منبع: http://farsi.islamquest.net