پرسش :

مراتب وجودی قرآن را بیان کنید و بگویید که جایگاه الفاظ در وحی الاهی کجاست؟ آیا قرآن در مرحله ای عاری از لفظ بوده است؟

پاسخ :
هر چیزی از چهار نحوه وجود برخوردار است: وجود لفظى، وجود كتبى، وجود ذهنى و وجود خارجى. وحی نیز همین چهار گونه وجود را دارا است؛ به عنوان مثال در بارۀ وجود خارجی قرآن می گوییم که این قرآن با همین الفاظ از طریق وحی توسط پیامبر دریافت شد، و از اصل و حقیقتی برخوردار است که همان وجود عینی و اجمالی قرآن است، این نوع از وجود عاری از کلمه، حرف و آیه است و آن گاه که همین حقیقت به مرحلۀ تفصیل در می آید، دارای الفاظ، حدود و اشکال می شود. این مرحلۀ تفصیل خود دو گونه است: گونۀ یک پارچه که در "شب قدر" اتفاق افتاده است و گونه تدریج که در مدت 23 سال رسالت پیامبر اسلام (ص) روی داده است. برای سهولت فهم می توان از این مثال بهره برد: آن گاه که خود نویس از جوهر پر شود، مرحلۀ ابهام، احکام و اجمال آن است، اما مرحلۀ تفصیل همان است که آن پر شده به صورت کلمات و الفاظ در می آید. در شب قدر چیزهایی که از احکام و بساطت و وحدت برخوردار بود از یکدیگر جدا می شوند و تنزل پیدا می کنند و به صورت حدود و اشکال و خصوصیات در می آیند. از این رو قرآن نیز در این شب به شکل الفاظ به صورت تفصیل، اما یک پارچه بر قلب پیامبر اسلام (ص) نازل شد. پس مراتب نزول قرآن عبارت اند از: مرحلۀ احکام، تفصیل دفعی و تفصیل تدریجی.
وجود كتبى قرآن همان نوشته های است كه در دست ما قرار دارد، و وجود لفظى آن قرائت قرائت کنندگان از معصومان و ملائكه گرفته تا عموم مردم است، وجود ذهنى و علمى قرآن نيز چند قسم است که در جواب تفصیلی به آن اشاره خواهد شد.

منبع: http://farsi.islamquest.net