پرسش :

آيا بعد از پيامبراکرم(ص) افرادي بوده اند كه به معراج رفته باشند در غير اين صورت علت آن را توضيح دهيد؟

پاسخ :
معراج در لغت به معناى صعود است و در اصطلاح به معناى سير صعودى انسان مطهر مخلَص در دنيا و از دنيا به عالم اله، اعم از عالم ملكوت و عالم جبروت و عالم لاهوت و البته اين سير با عنايت ويژه خداوند سبحان صورت مى‏پذيرد نه اين كه انسان بدون آن عنايت چنين حالتى پيدا مى‏كند. با توجه به اين تعريف در معراج اركانى بنيادى و اصلى وجود دارد:
1. سير كننده (انسان مطهر مخلص)
2. سير در دنيا و از دنيابه عالم اله.
اما انسان سيركننده كيست؟
انسانى صاحب معراج مى‏شود كه از تمامى رذايل اخلاقى وناپاكى‏هاى ظاهرى و باطنى مطهر گشته باشد و از مطهرين شناخته شود و بلكه پا را فراتر نهاده و از جميع تعلقات و رنگ‏هاى ماسراى خداوند قهار رهايى يافته و به مقام و رتبه مخلصين دست يافته باشد و داراى كشفها و مكاشفه‏هاى لذت‏بخش باشد. حال اگر اين طهارت و اخلاص قوى‏تر و پرفروغ‏تر باشد كشفيات زلال‏تر و ديدنى‏تر است و در نتيجه عروج و سير صعودى او در طبيعت و از طبيعت به ماوراى آن عميق‏تر و ژرفتر است. بنابراين با توجه به اين توضيح، همه انسان‏ها قابليت معراج و سير صعودى را دارند و چون نبى‏اكرم اسلام مطهرترين و مخلص‏ترين انسان روى زمين بود، معراج او عميق‏ترين و ژرفناك‏ترين معراج بوده است و جانشينان به حق او همانند امام حسين(ع) نيز همچون خود او داراى چنين معراجى بوده‏اند و پيروان حقيقى او و جانشينانش يعنى عارفان حقيقى نيز به اندازه طهارت و اخلاص خود صاحب معراج بوده‏اند و هستند. و البته انبياء ديگر همانند حضرت عيسى(ع) نيز صاحب معراج بوده‏اند، اگر چه به اندازه معراج نبى‏اكرم اسلام نبوده است. اما اجازه دهيد تا نوع و مرتبه معراج اين پيروان حقيقى را پس از بيان انواع و مراتب معراج مشخص سازيم.
انواع معراج:
معراج بر دو قسم است: معراج جسمانى و معراج روحانى.
معراج جسمانى؛ معراجى است كه انسان با بدن عنصرى خويش در عالم ماده سير دفعى داشته و در يك اندك زماني از نقطه‏اى به نقطه ديگر سفر كند. خداوند سبحان در بيان معراج جسمانى نبى‏اكرم(ص) ى‏فرمايد: «سبحان الذى أسرى بعبده ليلاً من المسجد الحرام الى المسجد الاقصى؛ منزه است خدايى كه شبانگاه بنده خود را از مسجدالحرام تا مسجدالاقصى سير داده است».
معراج روحانى، معراجى است كه انسان با جان مطهر و بى‏رنگ تعلق خويش از عالم ماده به در رفته و در ماوراى طبيعت سير مى‏كند و به عالم مثال راه مى‏يابد و در اين عالم منظرهاى گوناگونى مى‏بيند و اعمال تجسم يافته‏اى چون زبان دراز (ناشى از غيبت)، گيسوى به بند كشيده (ناشى از ديدن نامحرم) و غيره كه در احاديث معراج از زبان نبى‏اكرم اسلام ذكر شده را مى‏نگرد. و پس از عالم مثال و ملكوت در رفته و به عالم عقل و جبروت مى‏رسد و به همان عالمى كه مرتبه‏ى جبرئيل(ع) است و آن فرشته وحى را با چشم دل مى‏بيند و سخنان وى را مى‏شنود و سپس به عالم لاهوت در مى‏رسد و به مقام قاب قوسين راه يافته و پس از اين مقام نيز عبور كرده به اندكى بيشتر به خداى سبحان نزديك مى‏شود و به مقام «او ادنى» مى‏رسد كه البته وصول به مقام «او ادنى» ويژه نبى‏اكرم اسلام و اوصياى او مى‏باشد.
خداوند سبحان درباره معراج روحانى نبى‏اكرم(ص) و با اشاره به سه مقام (جبروتى، قاب قوسين، او ادنى) مى‏فرمايد: «علمه شديد القوى. ذومره فاستوى. و هو بالافق الاعلى. ثم دنا فتدلى. فكان قاب قوسين او ادنى. فأوحى الى عبده ما أوحى. ما كذب الفؤاد ما رأى. افتما رونه لى ما يرى. ولقد رآه نزله اخرى. عند سدره المنتهى. عندها جنه المأوى. اذ يغشى السدرة ما يغشى. مازاغ البصر و ما طغى. لقد رآى من آيات ربه الكبرى؛ او را جبريل همان فرشته بسيار توانا علم آموخته است. همان ملك مقتدرى كه به خلقت كامل جلوه كرد. و آن رسول در افق اعلاى كمال بود. آن گاه نزديك آمد و بر او نازل گرديد. بدان نزديكى كه با او به قدر دو كمان يا نزديك‏تر از آن شد. پس خدا به بنده خود وحى فرمود آنچه را كه هيچ‏كس درك آن نتواند كرد. آنچه دلش ديد هم حقيقت يافت و كذب و خيال نپنداشت. آيا كافران بر آنچه رسول مشاهده كرد انكار مى‏كنند. و قطعا بار ديگرى هم او را ديده است. نزديك سدرة المنتهى. در همان جا كه جنّة المأوى است. آن گاه كه درخت سدر را آنچه پوشيده بود، پوشيده بود. ديده‏اش منحرف نگشت و از حد در نگذشت. به راستى كه برخى از آيات بزرگ پروردگار خود را بديد».
بنا بر توضيح گذشته، مراتب معراج نيز مشخص مى‏شود يعنى ابتدايى‏ترين معراج، معراج جسمانى است و سپس معراج روحانى به عالم مثال و ملكوت است و سپس معراج روحانى به عالم عقل و جبروت است و سپس معراج روحانى به مقام قاب قوسين است و بالاترين درجه معراج، معراج روحانى به مقام او ادنى است.همچنين با توضيح گذشته به امكان وقوع معراج براى غير نبى‏اكرم اسلام جواب مثبت داده مى‏شود.
www.payambarazam.ir