پرسش :

چرا در اسلام خمس را بايد به سادات داد؟ آيا اين كار نوعي امتياز محسوب نمي‏شود؟

پاسخ :
به نظر عده‏اي از مفسران حكم وجوب زكات در مكه نازل گرديد و مسلمانان به پرداخت اين فريضه الهي موظف شدند؛ ولي هنگامي كه پيامبر اسلام به مدينه پا نهاد و حكومت اسلامي را پايه‏گذاري كرد، از طرف خدا مأمور به دريافت زكات از مردم شد تا با آن، دست مستمندان و محرومان جامعه را بگيرد؛ ولي بني‏هاشم (سادات) حق نداشتند چيزي از اين بودجه دريافت كنندتفسير نمونه، ج 8، ذيل آيه 60، سوره توبه، ج 14، فضيلت سوره مؤمنون. و اين امر شايد به دو جهت بود:
1. بهانه‏اي به دست مخالفان نيفتد كه پيامبرصلي الله عليه وآله خويشان خود را بر اموال عمومي (زكات) مسلط ساخته است. اين امر باعث گرديد كه بني هاشم از دستيابي به زكات دور نگه داشته شوند.
2. استفاده بني هاشم از زكات يك نوع تفوق و برتري جويي براي غير بني‏هاشم محسوب شده و ذلت و خواري را براي سادات به همراه داشت. خداوند متعال جهت حفظ كرامت و مقامشان زكات را بر آنان حرام ساخت. البته سادات به خودشان مي‏توانند زكات بدهند؛ چرا كه حس برتري جويي در اين داد و ستد به چشم نمي‏خوردر.ك: وسائل الشيعه، ج 6،ابواب قسمة الخمس، باب 1، ح 8.
.حضرت علي‏عليه السلام در روايتي فرموده: «لم يجعل لنا سهماً في‏الصدقه اكرم (الله) نبيه و اكرمنا ان يطعمنا او ساخ ما في ايدي الناس»؛ «خداوند متعال سهمي براي ما در زكات قرار نداده، بلكه پيامبرصلي الله عليه وآله و ما اهل‏بيت‏عليهم السلام را از خوردن چرك‏هاي اموال مردم (زكات) گرامي داشته است»: همان، ابواب قسمة الخمس، باب 1، ح 4.
اين دو امر سبب شد اين قشر از زكات محروم بمانند و از سوي ديگر مي‏دانيم كه در ميان سادات افراد از كار افتاده، در راه مانده، يتيم و... وجود دارند كه بايد به طريقي تأمين شوند. خداوند متعال جهت پر كردن اين خلأ و اكرام و احترام آنان، آيه خمس را پس از جنگ بدر نازل فرمود و محل ارتزاق مستمندان از اين خاندان را، خمس قرار داد. در حقيقت در اسلام دو صندوق وجود دارد: صندوق خمس و صندوق زكات و اين جداسازي نه براي اين است كه سادات سهم بيشتري پيدا كنند؛ بلكه تنها به جهت احترام و اكرام اين خاندان در جامعه مي‏باشد.
افزون بر آنكه بناي اسلام بر آن است كه سلسله نسب سادات به طور مشخص باقي بماند و به شكلي گم نشود و ياد پيامبر و امامان‏عليهم السلام در خاطره‏ها زنده بماند و احترام سادات را به عنوان تكريم جدشان پيامبر اسلام بدانند.مطهري، مرتضي، آشنايي با قرآن، ج 3، ص 83.
www.eporsesh.com