پرسش :

اميرالمؤمنين علي عليه السلام درباره ي ملاقات حاكم با مستضعفان و نيازمندان چه فرمودند؟

پاسخ :
امير المؤمنين عليٌّ عليه‏السلام
مِن كِتابهِ للأشتَرِ لَمّا وَلاّهُ مِصرَ: واجعَل لِذَوي الحاجاتِ مِنكَ قِسما تُفَرِّغُ لَهُم فيهِ شَخصَكَ ، وتَجلِسُ لَهُم مَجلِسا عامّا ، فتَتَواضَعُ فيهِ للّه‏ِ الّذي خَلَقَكَ ، وتُقعِدَ عَنهُم جُندَكَ وأعوانَكَ مِن أحراسِكَ وشُرَطِكَ ، حتّى يُكَلِّمَكَ مُتَكلِّمُهُم غَيرَ مُتَتَعتِعٍ ؛ فإنّي سَمِعتُ رسولَ اللّه صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم يَقولُ في غَيرِ مَوطِنٍ : لَن تُقَدَّسَ اُمَّةٌ لا يُؤخَذُ لِلضَّعيفِ فِيها حَقُّهُ مِن القَوِيِّ غَيرَ مُتَتَعتِعٍ . ثُمّ احتَمِلِ الخُرقَ مِنهُم والعِيَّ ، ونَحِّ عَنهُمُ الضِّيقَ والأنَفَ ... ؛
امام على عليه‏السلام
- در فـرمان استاندارى مـصر به مالك اشتر- : و مقدارى از وقت خود را به نيازمندان خود اختصاص ده و با آنان در يك مجلس عمومى بنشين و شخصا به مشكلاتشان رسيدگى كن و در آن مجلس براى خداوندى كه تو را آفريده است فروتنى نما و سربازان و يارانت را كه جزو محافظان و نگهبانان تو هستند از آنان دور بدار ، تا هر كه مى‏خواهد سخن بگويد بدون لكنت زبان و بى‏ترس و واهمه مطالبش را اظهار كند . چرا كه من از رسول خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم بارها شنيدم كه مى‏فرمود : امّتى كه در آن حقّ ناتوان ، بدون ترس و واهمه از قدرتمندان گرفته نشود ، هرگز روى رستگارى را نمى‏بيند . همچنين درشتى و درماندگى و ناتوانى آنان در سخن گفتن را تحمّل كن و كم حوصلگى و تكبّر را از خود دور گردان ...
نهج البلاغة : الكتاب 53 منتخب ميزان الحكمة : 618
عنه عليه‏السلام
مِن كِتابهِ للأشتَرِ لَمّا وَلاّهُ مِصرَ: ... ثُمَّ اللّه‏َ اللّه‏َ في الطَّبَقَةِ السُّفلى مِنَ الّذينَ لا حِيلَةَ لَهُم ، مِن المَساكينِ والُمحتاجِينَ وأهلِ البُؤْسى والزَّمنى ، فإنَّ في هذهِ الطَّبَقَةِ قانِعا ومُعتَرّا ، واحفَظْ للّه‏ِ ما استَحفَظَكَ مِن حَقِّهِ فيِهم ، واجعَلْ لَهُم قِسْما مِن بَيتِ مالِكَ ... وتَفَقَّدْ اُمورَ مَن لايَصِلُ إلَيكَ مِنهُم مِمَّن تَقتَحِمُهُ العُيونُ ، وتَحقِرُهُ الرِّجالُ ، ففَرِّغْ لاُولئكَ ثِقَتَكَ مِن أهلِ الخَشيَةِ والتَّواضُعِ ، فلْيَرفَعْ إلَيكَ اُمورَهُم ، ثُمّ اعمَلْ فيهِم بالإعذارِ إلَى اللّه يَومَ تَلقاهُ ؛ فإنَّ هؤلاءِ مِن بَينِ الرَّعِيَّةِ أحوَجُ إلَى الإنصافِ مِن غَيرِهِم ، وكلٌّ فأعذِرْ إلَى اللّه في تَأدِيَةِ حَقِّهِ إلَيهِ .
امام على عليه‏السلام
- در هـمان فـرمان- : ديگر آن كه درباره طبقـه فرودست (مردم) ، مانند مستمندان و نيازمندان و بينوايان و زمين‏گير شدگان ، خدا را در نظر گير ؛ زيرا در ميان اين طبقه ، تهيدستانى وجود دارند كه دست نياز سوى اين و آن دراز مى‏كنند و عدّه‏اى هم روى گدايى ندارند . بنابراين ، حقّ آنان را كه خداوند اداى آن را از تو خواسته است ادا كن و از بيت المال براى آنان هم سهمى در نظر گير ...
و به كار كسانى از آنان كه به تو دسترسى ندارند و چشم‏ها ، آنان را خُرد و بزرگان ، آنها را حقير مى‏شمارند ، رسيدگى كن و براى اين كار از افراد خدا ترس و فروتن و مورد اعتماد خود كسانى را مأمور رسيدگى به امور ايشان كن ، تا احوال آنها را به تو گزارش دهند و آن گاه درباره آنان آن گونه عمل كن كه روزى كه خدا را ديدار مى‏كنى عذرت را بپذيرد ؛ زيرا اين‏گروه از مردم به دادگرى نيازمندتر از ديگران هستند . پس در اداى حقّ هر يك از اينان ، در پيشگاه خدا عذر و حجّتى داشته باش .
نهج البلاغة : الكتاب 53 منتخب ميزان الحكمة : 618