پرسش :

در مورد آفرينش و عصمت حضرت زهراء آيا يك مساءله اجباري نيست ؟ توضيح دهيد.

پاسخ :
منشأ عصمت، اختيار آدمي است و يك مسأله جبري نيست. اما منشأ اين اختيار علم و اراده اهل بيت(ع) است يعني معصومان از نظر شناخت و علم چنان قوي‏اند كه زشتي و پليدي هر كار بدي را مي‏بينند و از نظر اراده نيز چنان قدرتي دارند كه محكوم جاذبه‏هاي شيطاني وخلاف حق واقع نمي‏شوند. اين علم و اراده موهبتي است الهي يعني از آن جا كه خداوند مي‏دانست عده‏اي از بندگانش به اختيار خود هر چند با استعدادي در سطح ساير افراد بشر بيش از ديگران و بالاتر از حد ممكن از استعداد خود استفاده مي‏كنند تفضلاً اين پاداش و موهبت ويژه رابه آنان عطا فرمود و آنان را از علم و اراده‏اي برخوردار كرد كه به واسطه آن به مصونيت كامل و مطلق برسند و در پرتو آن راهنماياني موثق و مطمئن براي همه افراد بشر كردند بنابراين بايد توجه داشت كه اعطاي اين موهبت معلول شايستگي‏هاي خود آنان است، نه محصول استعدادجبري ايشان حكمت اعطاي چنين موهبتي نيز علاوه بر پاداش خود آنها فراهم كردن وسايل هدايت براي ساير انسان‏ها است. در دعاي ندبه آمده است: اللهم لك الحمد علي ماجري... لنفسك و دينك... بعدانشرطت عليهم الزهد في درجات هذه الدنيا الدينه و زخرفها و زبرجها فشرطوا لك ذلك و علمت منهم الوفاء به فقبلتهم و قربتهمو قدمت لهم الذكر العلي و الثناء الجلي و اهبطت عليهم ملائكتك و كرمتهم بوحيك و رفدتهم بعلمك و جعلتهم الذريعهاليك... ؛ خدايا براي توست حمد... تو با آنهاشرط كردي كه نسبت به زينت‏ها منزلت‏هاي دنيوي بي اعتنا باشند (و جز به مقام قرب تونينديشند) و آنان نيز اين شرط را بپذيرفتند و چون مي‏دانستي به اين شرط عمل خواهند كرد آنان را پذيرفتي و مقرب خويش ساختي و به جهتهمين شايستگي فرشتگان را ايشان نازل فرمودي و با وحي خود آنان را گرامي داشتي و از خوان علم بي كران خويش بهره‏ها دادي{M (در اينباب نگا: پژوهشي در عصمت معصومان، حسن يوسفيان و احمد حسين شريفي، تهران پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي چاپ اول 1377 ش فصل سوم، صص 72- 43)
به همين جهت گفته شده است كه هر انسان صاحب اراده، مي‏تواند با رياضت‏هاي شرعي و تهذيب نفس به مقام عصمت دست يابد همچون حضرت مريم(س). (ر.ك تفسير موضوعي قران كريم آية الله عبدالله جوادي آمليقم، اسراء چاپ اول 1376 ش، ج 9، صص 20 - 22 الميزان علامه طباطبايي موسسه الاعلي بيروت، ج 3، ص 205، ولايت نامه، علامه طباطبايي ترجمه همايونهمتي تهران امير كبير، چاپ اول، صص 58 - 48)
بر اين اساس حضرت زهرا(س) مانند ديگر انسان‏ها زن آفريده شده است، اما به واسطه اختيار خويش راه هدايت را انتخاب كرده و با تهذيب نفس به مقام شامخ عصمت نايل گشته است آن حضرت همچون معصومان ديگر، انسان برتر است، نه برتر از انسان، ازاين‏رو مي‏تواند بهعنوان يك الگو براي ديگر انسان‏ها مطرح و كردار و گفتارش ره توشه كساني باشد كه مي‏خواهند انسان‏هاي متعالي و كاملي گردند.
آري خداوند مي‏خواسته الگوهايي براي هدايت آدمي و از آن جمله حضرت زهرا(س) نيز براي اسوه بودن آفريده شده است. ضرورت وحي نبوت و امامت نيز در همين راستا است ولي فرق است ميان اين كه خداوند الگوهاي آفريده باشد كه بدون اختيار و علم و اراده اسوهگشته‏اند و الگوهايي كه با اختيار و بر اساس علم و اراده مقام اسوه بودن را احراز كرده‏اند. ارزش خلق چنين نمونه‏هايي آن است كه آدمي را متحول ساخته بيدار كرده و به او مي‏فهماند كه تو نيز به عنوان يك انسان مختار، با كنار زدن تعلقات غيرخدايي و زدودن گناهان، مي‏تواني بهمقام كمال و سعادت راستين باريابي، اگر ما مدعي شويم كه عصمت معصومان امري جبري بوده و اختيار ايشان در اين ميان هيچ نقشي ندارد، يكي از اساسي‏ترين ويژگي‏هاي ضرورت نبوت و امامت (تعليم و تربيت و اسوه بودن) را خدشه‏دار ساخته‏ايم حال آن كه بر اساس آيات قرآن،يكي از اهداف اساسي نبوت و امامت كه حضرت زهرا(س) پيوند دهنده آن است تزكيه نفوس است. (نگا، بقره، 129، 151، و الميزان ج 19، ص 265)
www.eporsesh.com