پرسش :

ارتباط نواب اربعه با شيعيان چگونه بوده است ؟

پاسخ :
شيعيان با نواب اربعه دو نوع ارتباط داشتند:
1- ارتباط با واسطه و غير مستقيم
ارتباط با واسطه يك اصل در سازمان سفارت بود چرا كه اين سازمان به جهت ظلم عباسيان نمى توانست آشكارا و آزادانه فعاليت كند. بنابراين بايد در ارتباط با مردم از راه هاى استتارى بهره مى گرفت .
2- ارتباط مستقيم و بى واسطه
اين ارتباط در آغاز فعاليت نواب اربعه در دوره غيبت صغرا وجود نداشت ، زيرا بنا بود كه مساءله نيابت خاصه مخفى بماند تا حاكمان جور بازتاب و واكنشى از خود نشان ندهند ولى كم كم شيعيان به صورت پنهانى نام و نشانى سفير را از وكلا و خواص گرفتند و توانستند با آنان مستقيما تماس بگيرند. اين كار عمدتا از زمان سفارت دومين سفير شروع شد و ادامه يافت . شيخ طوسى درباره اين نوع ارتباط مى نويسد:((عده اى از افراد مورد اعتماد نزد سفراى امام مهدى عليه السلام مى رفتند و با دادن نامه و يا بيان داشتن خواسته هاى خود پاسخ آن را از ناحيه مقدسه و توسط سفرا دريافت مى كردند)). (1)
پی نوشت:
1- الغيبة ، طوسى ، ص 257.
منبع : موعود شناسی و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی، انتشارات مسجد مقدس جمکران