پرسش :

چگونه توالت رفتن را به کودکان آموزش دهيم؟

پاسخ :
بهترين فصل براي آموزش توالت رفتن، بهار و تابستان است؛ زيرا در اين فصل‏ها، لباس کودک، کمتر است و شست و شو راحت‏تر انجام مي‏شود. افزون بر اين، لگن را مي‏توان در فضاي باز قرار داد. مناسب‏ترين سن، 18 تا 24 ماهگي است و پيش از اين سن مطلوب نخواهد بود.
زمان آموزش از 2 هفته تا 2 ماه طول مي‏کشد و به ندرت ممکن است تا 6 ماه هم ادامه يابد.
توجه داشته باشيد که پسران، ديرتر از دختران، اين مطلب را مي‏آموزند.
اين آموزش نبايد با موقعيت‏هاي استرس‏آور، يعني فشارهاي روحي کودک )از شير گرفتن، جدا کردن براي خواب، تعويض خانه، تولد يا قبل از تولد نوزاد جديد، ترس و...( همزمان باشد که در اين صورت، مقاومت رواني خواهد داشت و آموزش به سامان نمي‏رسد.
چند نکته‏ي اساسي
1. آمادگي جسماني کودک: بايد عضلات مثانه‏ي کودک سفت باشد. نشانه‏ي ضعيف بودن عضلات، کم بودن فاصله‏ي ادرار در پوشک است. در صورت ضعف عضلات، آموزش را تا 5 ماه به تأخير بيندازيد و اگر مشکل، تا 4 سالگي حل نشد، به پزشک مراجعه کنيد.
2. بردباري والدين: بردباري والدين، به ويژه مادر، در اين مسأله ضرورت دارد. اگر خودتان در موقعيت استرس )فشار روحي( هستيد، اقدام نکنيد. شتاب در آموزش توالت رفتن، سبب فشار روحي کودک مي‏شود؛ فشار روحي اضطراب مي‏آورد؛ اضطراب سبب تکرر ادرار مي‏شود و آموزش به تأخير خواهد افتاد.
3. عدم استفاده از زور و اهرم فشار: در اين مسأله، به هيچ وجه از زور و اهرم فشار استفاده نکنيد.
چگونگي آموزش
همراه با کودک خود، لگني را بخريد و در گوشه‏ي حمام يا توالت قرار دهيد تا زماني که بپرسد: اين چيست؟ به او بگوييد که لگن را براي چه کاري تهيه کرده‏ايد و بر روي آن، برچسب‏هايي از شکل حيوانات بزنيد و نامش را نيز بر روي لگن بنويسيد و بگوييد: اين لگن از آن تو است.
خوب است ابتدا با لباس، روي لگن بنشيند و بعد به مدت يک هفته، روي شورت پارچه‏اي، شورت گرهي را ببنديد و پس از يک هفته، او را رها کنيد. بهترين شلوار براي اين موقعيت، شلوار گشاد و راحت، و کشدار است.
ابتدا از آموزش عمل دفع آغاز کنيد؛ زيرا فرصت کافي براي اعلام دارد. زمان دفع، به طور معمول، 2 يا 3 بار در روز، بعد از غذا يا پس از خواب است.
وقتي اعلام مي‏کند، با چهره‏اي آرام و شاد و بدون شتاب به سويش برويد تا احساس نکند براي شما دردسر ايجاد کرده است؛ زيرا ممکن است براي پرهيز از ايجاد دردسر، عمل دفع را اعلام نکند.
پس از اعلام، او را به آرامي روي لگن بنشانيد و برايش قصه يا شعر بخوانيد و يا برايش نقاشي کنيد. مي‏توانيد خرس پشمالو يا عروسکش را در اختيارش بگذاريد تا سرگرم شود. توجه داشته باشيد که لگن، سرد و سفت نباشد و بدن کودک به پلاستيک، حساسيت نداشته باشد. در اين صورت مي‏توانيد از پمادهاي ضد حساسيت استفاده کنيد.
اگر تا 5 دقيقه بعد، عمل دفع را انجام نداد، اجازه دهيد برخيزد و ساعتي بعد، آن را تکرار کنيد. اگر چند لحظه پس از برخاستن از روي لگن، عمل دفع را انجام داد، عصباني نشويد و آن را به حساب لجبازي او نگذاريد. احتمال دارد يبوست، سبب تأخير در دفع شده يا اين عمل براي جلب توجه باشد. در اين صورت فقط اظهار تأسف کنيد.
براي آموزش ادرار، همين عمل را حدود 8 تا 10 بار تکرار کنيد. اگر تا حداکثر 2 ماه موفق نشد و مقاومت کرد، معلوم مي‏شود وارد جنگ قدرت با مادر شده است؛ بنابراين، براي مدت 4 تا 6 هفته او را رها سازيد و پس از اين مدت، دوباره آغاز کنيد.
منبع: کتاب نسیم مهر(1)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)