پرسش :

پسر 8 ساله‏اي دارم که پرخاشگر است. علت اين رفتار او چيست و چگونه بايد با او برخورد کرد؟

پاسخ :
پرخاشگري کودک در حدود 8 سالگي عللي دارد:
1. محيط: محيط خانه، مدرسه و محله مي‏تواند کودک شما را پرخاشگر کند. با توجه به نقش الگويي پدر و مادر و ديگر اعضاي خانواده، نزديکان، معلمان و همسالان براي کودک، اگر يکي از نامبردگان پرخاشگر باشد، اين رفتار به او نيز منتقل خواهد شد.
دليل تأثير جدي الگوها بر پرخاشگري کودک 8 ساله، اين است که وقتي با برادر يا خواهر کوچک‏تر از خود پرخاشگري مي‏کند، رفتار و گفتارش تا حد فراواني شبيه الگو است. اصلاح محيط به طور قطع در اصلاح رفتار کودک اثر خواهد گذاشت.
2. گرسنگي: با توجه به افزايش اسيد معده هنگام گرسنگي و تأثير آن بر اعصاب، پرخاشگري دور از انتظار نيست؛ پس توصيه مي‏شود در اين حالت، با تذکر و نصيحت و تقاضاهاي بي‏مورد، زمينه‏هاي فروپاشي کودک را فراهم نسازيد.
3. خستگي: فرزند شما امروز، از صبح زود در اردويي شرکت کرده و فعاليت بدني و فيزيکي بسياري داشته و فراوان بازي کرده است. پس از بازگشت از اردو مجبور بوده تکاليف مدرسه را انجام دهد و به برخي کارهاي شخصي خود نيز برسد. طبيعي است که اين خستگي، زمينه‏هاي پرخاشگري او را فراهم مي‏آورد و با کوچک‏ترين جرقه، به مرحله‏ي فروپاشي خواهد رسيد. درک موقعيت فرزند در اين حالت، کمک فراواني به آرامش خانه خواهد کرد.
4. ناکامي: يکي ديگر از علل پرخاشگري کودکان در حدود اين سن، ناکامي است. کودک شما مشکلي دارد و نمي‏تواند آن را حل کند. گاهي اين مشکل مربوط به خانه و گاهي مربوط به مدرسه است.
توصيه مي‏کنم در اين وضعيت، با آگاهي از مشکلات او، در حل مشکل ياري‏اش کنيد.
اگر فرزند شما مشکل درسي )حل مسائل رياضي( دارد، حل مسائل، مطلوب نيست؛ بلکه کمک شما به حل مسائل، او را از رسيدن به مرحله‏ي فروپاشي و پرخاشگري مي‏رهاند.
حل مسائل درسي کودکان به جاي آن‏ها، سبب اتکاي آنان به غير مي‏شود و استقلال ايشان را به خطر مي‏اندازد.
5. تمسخر کودک: هيچ‏گاه کودک خود را به سبب سخنان کودکانه يا انتظارات بچگانه تمسخر نکنيد. در موارد بسياري، سخن يا خواسته‏ي او از ديد شما بي‏ارزش و غير قابل توجه است؛ اما از ديد او بسيار اهميت دارد و
تمسخر کودک، او را پرخاشگر مي‏کند.
6. جلب توجه: در مواردي، پرخاشگري کودکان براي جلب توجه است؛ چون احساس کرده که هرگاه پرخاشگري مي‏کند، تمام نظرها به او جلب مي‏شود و پدر و مادر، خواهر و برادر بزرگ‏تر و ديگر نزديکان او را نصيحت مي‏کنند.
در اين حالت، هنگام پرخاشگري کودک، به او بي‏توجهي کنيد و حساسيت نشان ندهيد؛ اما در مواقع عادي، توجه بيشتري به او داشته باشيد و وقت افزون‏تري را برايش صرف کنيد تا از نظر عاطفي ارضا شود و مجبور نشود براي جلب توجه ديگران، از رفتارهاي پرخاشگرانه استفاده کند.
منبع: کتاب نسیم مهر(1)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)