پرسش :

پسر 11 ساله‏ام بسيار ولخرج است. علت چيست و چگونه مى‏توان اين رفتار را اصلاح كرد؟

پاسخ :
شما بايد از هم اكنون جلو اين رفتار را بگيريد؛ زيرا ممكن است در آينده نيز توان مديريت پول (عقل معاش) را نيابد و در زندگى خانوادگى‏اش دچار مشكل شود.
براى اصلاح اين رفتار به نكات ذيل توجه كنيد:
1. اصلاح الگوها: به نقش الگويى خود توجه داشته باشيد. فرزندان، اين گونه رفتارها را به طور معمول از الگوها مى‏گيرند؛ بنابراين اگر در دخل و خرج خود مديريتى نداريد، آن را اصلاح كنيد.
در صورتى كه به جهت چشم و هم چشمى، مخارج بيهوده‏اى را در زندگى متحمل مى‏شويد، آن را محدود كنيد؛ يكى از آثار منفى آن همين است كه فرزندتان نيز به ولخرجى روى مى‏آورد. ممكن است بين نزديكان، الگويى وجود دارد كه خود را با او همانند مى‏سازد. در اين صورت، ارتباط خود را با او محدود كنيد.
2. محدوديت مالى: از دادن پول توجيبى زياد به فرزندتان بپرهيزيد. پول توجيبى فراوان، افزون بر ولخرج كردن فرزند، مشكلات فراوان ديگرى را نيز در پى خواهد داشت.
يادمان باشد كه اگر انسان احساس بى‏نيازى كند، طغيان خواهد كرد:
ان الانسان ليطغى أن رآه استغنى. (1)
پول توجيبى فراوان، روز به روز بر خواسته‏ها و تمايلات او مى‏افزايد و از طرفى، انگيزه‏اش را براى كسب درآمد در تعطيلات دراز مدت مدرسه مى‏گيرد.
فرزند ما گاهى به پول بيشترى نياز دارد كه پول توجيبى، آن نياز را بر نمى‏آورد. براى پاسخ به اين گونه نيازها مى‏توانيد در مقابل كارى كه افزون بر وظيفه روزانه‏اش در منزل انجام مى‏دهد، به او دستمزد بپردازيد؛ كارهايى كه براى انجام آن‏ها به ديگران پول مى‏دهيد.
اعطاى وام و كسر كردن اقساط آن از پول توجيبى در دراز مدت نيز راه ديگرى براى برآوردن نيازهاى موردى فرزند است.
3. پول توجيبى روزانه: اگر پول توجيبى ماهيانه يا هفتگى كه رقم قابل توجهى مى‏شود، فرزندتان را به ولخرجى مى‏كشاند، پول توجيبى‏اش را روزانه بدهيد؛ البته امتياز پول توجيبى ماهيانه يا هفتگى اين است كه باعث تمرين مديريت پول (عقل معاش) در فرزند مى‏شود.
4. آموزش بودجه‏بندى: به فرزند خود، بودجه‏بندى پول را بياموزيد. به او بياموزيد كه قسمتى از پول خود را براى خود و قسمتى را براى دوستان و همسالان خرج كند و قسمتى را نيز پس‏انداز كند.
پس از مدتى مى‏توانيد حسابى بانكى برايش بگشاييد و هر از چند گاهى مبلغى را به حسابش واريز كنيد. داشتن پس‏انداز، ارزش پول را برايش محسوس‏تر مى‏كند و در كاهش ولخرجى او مؤثر خواهد بود.
بودجه‏بندى پول را مى‏توانيد به شكل عملى به فرزندتان بياموزيد. وقتى حقوق خود را دريافت مى‏كنيد، آن را جلو فرزندتان براى نيازهاى زندگى تقسيم كنيد.
5. خريد مشترك: تا مدتى بكوشيد خريدهايتان را با فرزند خود به صورت مشترك انجام دهيد و در صورت خريد منطقى و پرهيز از ولخرجى، تشويقش كنيد.
بد نيست رسيدهاى خريد شما را ببيند تا متوجه شود كه چگونه براى تأمين زندگى، از پولتان به بهترين شكل استفاده مى‏كنيد.
پی نوشت:
1. علق، 6 و 7.
منبع: کتاب نسیم مهر(3)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)/1388