پرسش :

آيا افزون بر درمان پزشكى و روان‏پزشكى، و مراجعه به روان‏شناس، راهكارهايى براى تعديل شب ادرارى كودكان وجود دارد؟

پاسخ :
بله، براى تعديل شب ادرارى كودك مى‏توانيد نكات ذيل را به كار بنديد:
1. عدم فشار به كودك براى ترك شب ادرارى؛
2. آگاهى دادن: فرزند شب ادرار، نگران دانشگاه و خوابگاه دانشجويى، و ازدواج و زندگى زناشويى است. به او آگاهى و اطمينان دهيد كه مشكلش مقطعى است و از بين خواهد رفت؛
3. تصحيح بينش كودك: كودك مبتلا به شب ادرارى، نرفتن به اردو، مسافرت جمعى، و محروميت از خوابيدن در منزل دوستان و نزديكان را محروميت‏هاى بزرگى مى‏داند. شما مى‏توانيد بينش او را تصحيح كنيد و بگوييد كه افراد بسيارى شب ادرارى ندارند؛ اما به اردو و مسافرت هم نمى‏روند و شب را در منزل دوستان و نزديكان نمى‏خوابند؛
4. محدود كردن ميوه‏هاى ادرارزا مثل هندوانه و مايعات مثل چايى و آبميوه پس از شام (نوشيدن آب، و يك استكان چايى، دو ساعت قبل از خواب اشكالى ندارد)؛
5. محدود كردن غذاهاى پر ادويه، سرخ كردنى‏ها، كالباس و سوسيس، رب، ترشى‏ها، پفك، سس، غذاهاى خيلى شيرين، رنگ‏هاى مصنوعى موجود در غذا، و خوراكى‏هاى كافئين‏دار (چايى پر رنگ، نوشابه، شكلات كاكائويى، قهوه، نسكافه و...)،(1) و در برخى كودكان، محدوديت در مصرف لبنيات به جهت حساسيت آن‏ها به مواد لبنى. توجه داشته باشيد كه محدود كردن اين خوراكى‏ها نبايد با زور و اهرم فشار باشد. سعى كنيد رژيم غذايى مطلوب را بين همه اعضاى خانواده فرهنگ كنيد؛
6. خوردن غذاهاى جامد و كم نمك در شب؛
7. پرهيز از هيجانات پيش از خواب: در شب (به ويژه دو ساعت قبل از خواب) از بازى‏هاى خشن و هيجانى كه آميخته‏اى از ترس و لذت را در او بر مى‏انگيزد بپرهيزيد؛
8. تخليه مثانه قبل از خواب: كودك را تشويق كنيد تا يك بار قبل از ورود به بستر، و يك بار پيش از خواب افتادن به دستشويى برود و مثانه را تخليه كند؛
9. بيدار كردن در طول شب: او را در طول شب، دو بار از خواب بيدار كنيد تا به دستشويى برود (دو ساعت بعد از خواب و دو ساعت پيش از بيدار شدن، زمان‏هاى مناسبى هستند). از بيدار كردن‏هاى مكرر در طول شب بپرهيزيد. براى كودك بالاى 8 سال مى‏توانيد در همين دو زمان، ساعت كوك كنيد (البته با صداى آرام) تا با صداى آن بيدار شود. در اين صورت، پس از 1 تا 2 ماه شرطى مى‏شود و مى‏تواند همان زمان‏ها بدون زنگ ساعت بيدار شود
10. تقويت عضلات مثانه: كودك را تشويق كنيد تا در طول روز، آب و مايعات بيشتر بنوشد و ادرار خود را تا 30 دقيقه نگه دارد. اين كار كه به آن، تمرين «كشش مثانه» مى‏گويند، ظرفيت مثانه را افزايش مى‏دهد و عضلات آن را تقويت مى‏كند و براى كودكانى كه مثانه آن‏ها كوچك است يا ماهيچه‏هاى «اسفنكتر» (ماهيچه‏هايى در بخش انتهايى مثانه) كه جلو خروج ادرار از مثانه را مى‏گيرند، ضعيف هستند، مفيد خواهد بود.
اين عمل باعث مى‏شود كه در حالت خواب نيز مقاومت مثانه بيشتر شود و به مجرد كمى فشار به ماهيچه‏ها، باز نشود (اين تمرين را حدود 6 ماه ادامه دهيد). همچنين به او بياموزيد كه هنگام ادرار در دستشويى، بر آغاز و اتمام ادرارش كنترل داشته باشد؛ يعنى آن را چند بار قطع و وصل كند.
پی نوشت:
1. استفاده از خوردنى‏هاى مقوى مثل شير، عسل، خرما، گوشت قرمز و سفيد و انواع ميوه، در تعديل شب ادرارى مؤثر است.
منبع: کتاب نسیم مهر(3)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)/1388