پرسش :

با توجه به آیات قرآن کریم، ماهيت بهشت چيست؟

پاسخ :
معاد يکي از با اهميت ترين مسائل اعتقادي است و شايد بتوان گفت که بعد از موضوع خداشناسي در رديف مهم ترين مسائل اعتقادي شمرده مي شود، چرا که اگر جامعه اي معتقد به معاد باشد، تمام موانعي را که سدي در رشد و تعالي او ايجاد مي کند برداشته و بساط ظلم و تعدي و حق کشي را ريشه کن مي کند و در نتيجه دنيا را مدينه فاضله و بهشت روي زمين مي گرداند چنانچه قرآن کريم مي فرمايد :
« فمن کان يرجوا لقاء ربّه فليعمل عملاً صالحاً و لا يشرک بعباده ربّه احداً؛ هرکس اميد لقاي پروردگارش را دارد بايد عمل صالح بجا آورد و کسي را در عبادت او شريک قرار ندهد. » (1)
کلام گهربار حضرت علي (علیه السلام) نيز مؤيد همين معني مي باشد ايشان خطاب به صحابه مي فرمايند : « تجهّزوا رحمکم الله... وانقلبوا بصالح ما بحضرتکم مِن الزّاد؛ مجهز و مهيا شويد براي مرگ، خداي شما را رحمت کند... با تهيه زاد و توشه و اعمال نيک به سوي آخرت رويد.» (2)
نهايتاً تمام بحثهاي معاد به بهشت و يا دوزخ ختم مي شود و آنچه که در انتظار مؤمنين و متقين است بهشت است. بهشتي که خداوند تبارک و تعالي، بندگانش را به سوي آن فرا مي خواند : « يا أيّتها النفّس المطمئنه ارجعي الي ربّک راضيّه مرضيه فادخلي في عبادي وادخلي جنتّي؛ اي انسان آرامش يافته، خشنود و پسنديده به سوي پروردگارت بازگرد و در ميان بندگان من جاي گير و بر بهشتم داخل شو.» (3)
بهشت يعني کانون انواع مواهب و نعمتهاي الهي، اعم از معنوي و مادي، که آيات بي شماري از قرآن کريم درباره صفات بهشت و بهشتيان و نعمتهاي مختلف مادي آن ( از نهرها و طعامها و شرابها و اکرام فوق العاده از سوي فرشتگان ) و نيز مواهب معنوي و لذات روحاني، به آن اختصاص يافته است، و در آن آيات حضرت حق در خور فهم و عقل ما آدميان به ترسيم اين نعمات پرداخته است.
از آنجايي که ترسيم اين نعمات داراي بعد تربيتي فوق العاده اي است و هر انساني را که داراي هر گونه انگيزه مادي و معنوي باشد به سوي خود جذب مي کند و او را براي نيل به آن به تهذيب نفوس، و پاکسازي عقيده، و پاکي اعمال و درستي گفتار و رفتار، دعوت مي کند، قرآن کريم نيز به طور فراوان به تبيين اين امر پرداخته است.
هرچند که حقيقت بهشت و ماهيت آن، و کيفيت صد در صد آن را ما خاکيان، نمي دانيم و فعلاً هم نمي توانيم به آن دست يابيم ولي اجمالي از آن، از طريق آيات و روايات به دست مي آيد و يک ترسيم اجمالي را به دست ما مي دهد که قطعاً ترسيم کامل آن نخواهد بود چرا که آن چيزي است برتر و بالاتر، و فراتر و عميق تر از آن چه که تا به حال ديده ايم و شنيده ايم.
به هر حال وصف و ترسيم اين کانون لطف الهي و معدن فيض و رحمت، آن هم با استناد و اتکا، به آيات و روايات معصومين(علیهم السلام)، علاوه بر اين که روح اميد را در انسان زنده مي کند، سبب تشويق و ترغيب انسان به کارهاي نيک و پرهيز از معاصي نيز مي شود.
پی نوشتها:
1- کهف / 110.
2- نهج البلاغه، خطبه 204.
3- فجر / 31-28.
منبع: تصویر بهشت و بهشتیان در قرآن کریم، فاطمه کريمي، انتشارات جامعه القرآن الکریم