پرسش :

با وجود اختلاف عميق ميان فلسفه و عرفان در جهان اسلام قرآن كريم كدام را بر ديگري ترجيح مي‏دهد؟

پاسخ :
در صدر اسلام و در زمان نزول قرآن كريم در محيطي كه قرآن نازل شد، علمي به نام فلسفه و عرفان نبود تا در قرآن نسبت به آن مطلبي داشته باشد و اصولا روش قرآن اين نيست كه به جزئيات بپردازد.
قرآن به طور عموم علم وعالم را ستوده است: "آيا كساني كه مي‏دانند با كساني كه نمي‏دانند يكسانند؟".(1) نيز فرمود: "خداوند كساني را كه ايمان آورده‏اند و كساني را كه علم به آنان داده شده، درجات عظيمي مي‏بخشد".(2) و فرمود: "خداوند با ايجاد نظام واحد جهان هستي گواهي مي‏دهد كه معبودي جز او نيست، و فرشتگان و صاحبان دانش نيز گواهي مي‏دهند".(3) نزول قرآن با كلمه "بخوان" آغاز شد و اين نشان دهنده اهميت فوق العاده علم و دانش از نظر قرآن مي‏باشد. بنابر اين قرآن بيش از هر كتاب ديگر مشوق فراگيري علم و كشف حقايق مي‏باشد.
فلسفه و عرفان كه هر يك شاخه‏اي از معارف بشري هستند، زير مجموعه علم بوده و در فراخوان دانش اندوزي كه توسط قرآن به عمل آمده، قرار مي‏گيرند. مقصود ما از فلسفه و عرفان، فلسفه و عرفان حقيقي است كه به معني كشف حقيقت، در راه عقل و دل است.
از آن جايي كه فلسفه كشف حقيقت مي‏كند و عرفان وصل به حقيقت مي‏كند،(4) نيز از آن جايي كه از نظر قرآن كريم ايمان به خدا هدف است و خدا براي فرد مؤمن هدف است.(5) مي‏توان استفاده كرد راه عرفان ارجحيت دارد.
پي نوشت‏ها:
1 - زمر (39)، آيه 9.
2 - مجادله (58)، آيه 11.
3 - آل عمران(3)، آيه 18.
4 - مرتضي مطهري، آشنايي با علوم اسلامي (منطق و فلسفه)، ص 154.
5 - هدف زندگي، ص 77.
eporsesh.com