پرسش :

ماجراي سدّ ذوالقرنين در قرآن كريم را توضيح دهيد.

پاسخ :
ذوالقرنين دي يكي از سفرهاي خود به جمعيتي برخورد كرد كه از نظر تمدن در سطح بسيار پاييني
بودند. آن‏ها كه از ناحيه دشمنان خونخوار و سرسختي به نام "يأجوج و مأجوج" در عذاب بودند، مقدم ذوالقرنين را كه داراي قدرت و امكانات عظيمي بود، غنيمت شمردند و دست به دامن او زدند و گفتند: يأجوج و مأجوج دراين سرزمين فساد مي‏كنند. آيا ممكن است هزينه‏اي در اختيار تو بگذاريم كه ميان ما و آن‏ها سدي ايجاد كني؟ ذوالقرنين پاسخ مثبت داد و بدون آن كه كمك مالي از آنها دريافت كند، سدي را كه مانع تجاوز يأجوج و مأجوج باشد ساخت. در ساخت آن از آهن و مس ذوب شده استفاده نمود.
ماجراي سد ذوالقرنين در سوره كهف آمده است كه در اين جا ترجمه آيات را ذكر مي‏كنيم: دو (ذوالقرنين باز) از اسباب مهمي (كه در اختيار داشت، استفاده كرد (و همچنان به راه خود ادامه داد) تا به ميان دو كوه رسيد، و در آن جا گروهي غير از آن دو را يافت كه هيچ سخني را نمي‏فهميدند. (آن گروه به او) گفتهد: اي ذوالقرنين! يأجوج و مأجوج در اين سرزمين فساد مي‏كند. آيا ممكن است ما هزينه‏اي براي تو قرار دهيم كه ميان ما و آن‏ها سدي ايجاد كني؟ (ذوالقرينين) گفت: آن چه را خدا در اختيار مي‏گذارد، بهتر است (از آن چه شما پيشنهاد مي‏كنيد). مرا با نيرويي ياري كنيد، تا ميان شما و آن‏ها سد محكمي ايجاد كنم يا قطعات بزرگ آهن براي من بياوريد (و آن‏ها را بر روي هم چيد) تا كاملاً ميان دو كوه را پوشانيد. سپس گفت: (آتش در اطراف آن بيفروزيد و) در آتش بدميد (آن‏ها دميدند) تا قطعه‏ها را آهن را سرخ و گداخته كرد. گفت: (اكنون) مس ذوب شده براي من بياوريد تا به روي آن بريزم، (سرانجام آن چنان سد نيرومندي ساخت) كه آن‏ها قادر نبودند از آن بالا روند و نمي‏توانستند رخنه‏اي در آن ايجاد كنند. گفت: اين از رحمت پروردگار من است، اما هنگامي كه وعده پروردگارم فرا رسد، آن را درهم مي‏كوبد و وعده پروردگارم حق است".
كهف، (18) آيات 92 تا 98.
سد ذوالقرنين كجا است است؟ طبق گواهي دانشمندان اين سد در سرزمين قفقاز است. در اين سرزمين ميان درياي خزر و درياي سياه سلسله كوه‏هايي است، همچون يك ديوار كه شمال را از جنوب جدا مي‏كند. تنها تنگه‏اي كه ميان اين كوه‏هاي ديوار مانند وجود دارد، تنگه "داريال" معروف است كه در همان جا ديوار آهنين باستاني به چشم مي‏خورد. به همين جهت بسياري معتقدند كه سد ذوالقرنين همين است.
تفسير نمونه، ج 12، ص 550؛ صدر بلاغي، قصص قرآن، ص 374.
eporsesh.com