پرسش :

آيا آيه‏اي در مورد نماز اول وقت نازل شده است؟

پاسخ :
دين مبين اسلام، براي نماز اهميت ويژه‏اي قائل شده است، و اين نكته از آيات و روايات بي‏شماري استفاده مي‏شود. در آيات بسياري به مسئله نماز پرداخته شده است. دسته از آيات به تشريع نماز تصريح كرده است؛ مانند: «فاقيمواالصلوْ ان الصلوْ كانت علي المؤمنين كتاباً موقوتاً»{1} نماز را به پا داريد، زيرا بر مؤمنان نماز به عنوان وظيفه ثابت شده است.
برخي آيات به تمجيد نمازگزاران و تأكيد بر رستگاري آنان پرداخته، مانند: «قد افلح المؤمنين الذين هم في صلوتهم خاشعون»{2} مؤمنان همانا رستگار شدند، آنان كه در نماز خويش فروتن و خاشع‏اند.
در برخي آيات به فلسفه نماز اشاره شده، مانند: «اقم الصلوْ لذكري»{3} نماز را براي ياد كردن من بپا داريد. و نيز آياتي كه براي مزمت كردن كساني كه نسبت به نماز دچار غفلت شده‏اند نازل شده است: «فويل للمصلين الذين هم عن صلاتهم ساهون»{4} پس واي بر نمازگزاران آنانكه از نماز خويش غفلت كنند.
دسته‏اي از آيات، به وقت نماز اشاره كرده كه در برخي، به وقت يك نماز (ظهر) «حافظوا علي الصلواْ و الصلوْ الوسطي{5}» (بر نمازها و نماز ميانه) مواظبت كنيد، و در برخي آيات ديگر به وقت سه نماز (صبح، مغرب، عشأ) اشاره نشده است: «و اقم الصلوْ طرفي النهار و زلفاً من اليل ان الحسنات يذهبن السيئات ذلك ذكر للذاكرين»{6} در دو طرف روز، و اوايل شب، نماز را برپا داريد، چرا كه حسنات، سيئات (و آثار آن را) از بين مي‏برد، اين تذكري است براي آنان كه اهل تذكرند، و در برخي آيات به پنج نماز اشاره شده است: «اقم اصلوْ للولوك الشمس الي غسق الليل و قرآن الفجر»{7} به پاي دار نماز را از بازگشتگان خورشيد تا تاريكي شب و خواندني بامداد بپا دار.
از ميان آيات وارد درباره وقت نماز، فقيهان از آيه مذكور، دليل بر اقامه نماز در اول وقت است.{8} ايشان در وجوب نماز اول وقت به نحو موسع، فرموده است: افضل، تقديم در اول وقت است و در اين فتوا به آيه اقم الصلوْ لدلوك الشمس{9} استناد كرده و امر شارع را در اين آيه شريفه، مقتضي وجوب نزد شيعه و دليل بر فوري بودن آن دانسته است.{10}
از امام صادق(ع) در تفسير آيه «فويل للمصلين، الذين هم عن صلاتهم ساهون»{11} آمده مي‏فرمايد: «تأخير الصلاْ عن اول وقتها لغير عذر» مردا از بي‏اعتنايي به نماز، تأخير از اول وقت بدون عذر است.{12}
پس مي‏توان گفت از اين دو آيه استفاده اول وقت شده است، گرچه احاديث و سيره پيامبر(ص) و ائمه(ع) بر اقامه نماز در اول وقت به عنوان فضيلت بوده است و اين سيره همه عالمان و مؤمنان است.
پی نوشتها:
[1]. سوره نسأ، آيه 103.
[2]. سوره مؤمنون، آيه 2-1.
[3]. سوره طه، آيه 14.
[4]. سوره ماعون، آيه 5و4.
[5]. سوره بقره، آيه 238.
[6]. سوره هود، آيه 114.
[7]. سوره اسرأ، آيه 78.
[8]. كتاب الحلّاف، شيخ طوسي، ج 1، ص 292.
[9]. سوره اسرأ، آيه 78.
[10]. همان.
[11]. سوره ماعون، آيه 5-4.
[12]. بحارالانوار، ج 83، ص 6.
eporsesh.com