پرسش :

مضمون آيه نجوی چيست؟

پاسخ :
در سوره مجادله آية 12 و 13 آمده است:
«يا اَيُّها الّذينَ آمَنُوا اِذا ناجَيْتُمُ الرَسُولَ فَقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْواكُمْ صَدَقَهً ذلِكَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ اَطْهَرُ فَاِنْ لَمْ تَجِدُوا فَاِنَّ اللهَ غَفُورٌ رَحيم.
ءَاَشْفَقْتُمْ اَنْ تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْواكُمْ صَدَقاتٍ فَاذْلَمْ تَفْعَلُوا وَ تابَ اللهُ عَلَيْكُمْ فَاَقيمُوا الصَّلوةَ وَآتُوا الزَّكاهَ وَ اَطيعُوا اللهَ وَ رَسُولَهُ وَ اللهُ خَبيرٌ بِما تَعْمَلُونَ»
[اي كساني كه ايمان آورده‏ايد هنگامي كه مي‏خواهيد با رسول خدا (ص) نجوي كنيد (و سخنان در گوشي بگوئيد) قبل از آن صدقه‏اي در راه خدا بدهيد ، اين براي شما بهتر و پاكيزه‏تر است ، و اگر توانايي نداشته باشيد خداوند غفور و رحيم است].
[آيا ترسيديد فقير شويد كه از دادن صدقات قبل از نجوي خودداري كرديد، اكنون كه اين كار را نكرديد و خداوند توبه شما را پذيرفت ، نماز را بر‏پا داريد و زكات ار أدا كنيد، و خدا و پيامبرش را اطاعت نمائيد و (بدانيد) از آنچه انجام مي‏دهيد آگاه است.]
از قرائن موجود در اين دو آيه ، و همچنين از شأن نزولهايي كه بسياري از مفسران از جمله مرحوم «طبرسي» در «مجمع البيان» و «فخر رازي» در «تفسير كبير» و «قرطبي» در تفسير «الجامع لاحكام القرآن» و «آلوسي» در «روح المعاني» و غير آنها آورده‏اند چنين استفاده مي‏شود كه گروهي از مسلمانان – و به گفتة جمعي از مفسّران گروهي از اغنياء و ثروتمندان – براي كسب موقعيّت نزد مردم در هر موضوع كوچكي با پيامبر (ص) به نجوي و سخنان در گوشي مي‏پرداختند، بي‏آنكه به اين حقيقت توجّه داشته باشند كه وقت پيامبر (ص) با ارزش‏تر از آن است كه براي مسائل كم ارزش يا بي‏ارزش در اختيار يك فرد قرار گيرد، به علاوه اين كار ماية ناراحتي مستضعفان و موجب امتيازي براي اغنياء بود ، و گاه ايجاد بدبيني مي‏كرد.
نخستين آيه از دو آيه بالا نازل شد ، به مسلمانان دستور داد اگر مي‏خواهيد با پيامبر (ص) نجوي كنيد، قبل از اين كار، صدقه‏اي در راه خدا بدهيد اين دستور آزمون جالبي به وجود آورد و سنگ محك بود براي مدعيان قرب به پيامبر (ص).
همگي جز يك نفر از دادن صدقه و نجوي خودداري كردند ، و آن يك نفر كسي جز اميرمؤمنان علي (ع) نبود.
در اينجا آنچه لازم بود روشن شود، و مسلمانان بفهمند و عبرت گيرند روشن شد، و درس لازم را گرفتند.
كمي بعد آيه دوّم نازل شد و اين حكم را نقض كرد و معلوم شد حبّ مال در دل بعضي از علاقة به نجوي با شخص پيامبر (ص)بيشتر است ، و نيز معلوم شد اين نجواها غالباً دربارة مسائل غير ضروري بوده ، و به منظور كسب موقعيت اجتماعي صورت مي‏گرفته است .
در اينجا روايات متعدّدي وارد شده است كه تنها كسي كه به اين آيه در قرآن مجيد عمل كرد، علي (ع) بود.
در «شواهد التنزيل» از «مجاهد» از «علي (ع)» چنين نقل شده است كه فرمود
«اِنَّ في القُرآنِ لَاياةٍ ما عَمِلَ بِها اَحَدٌ قَبْلي وَلا بَعْدي وَ هِيَ آيَةُ النَّجْوي، قالَ كانَ لي ديْنارٌ فَبِعْتُهُ بِعَشَرَهِ دَراهِمَ ، فَكُلَّما اَرَدْتَ اُناجَي النَِبِيِّ (ص) تَصَدَّقْتُ بِدِرْهَمٍ مِنْهُ ثُمَّ نُسِخَتْ» [در قرآن آيه‏اي است كه هيچ كس قبل از من و نه بعد از من ، به آن عمل نكرده و نخواهد كرد، و آن آيه نجوي است، من ديناري داشتم، آن را به ده درهم فروختم ، هر زماني مي‏خواستم با پيامبر (ص) نجوي كنم ، درهمي را صدقه مي‏دادم ، سپس اين آيه نسخ شد]. (شواهد التنزيل 2/231، ح 951)
در روايت ديگري از ابوايّواب انصاري نقل شده كه اين آيه درباره حضرت علي(ع) نازل شده، و حضرت علي(ع) ده بار با پيامبراکرم(ص) نجوي كرد، و در هر بار يك دينار صدقه مي‏داد. (همان مدرك/240، ح 951).
eporsesh.com