پرسش :

قرآن از اثرات مهم جو زمين چه سخني به ميان می آورد؟

پاسخ :
در آيه 32 سوره انبياء مي خوانيم «وَجَعَلْنَا السَّماءَ سَقْفاً مَحْفوظاً وَهُمْ عَنْ آياتِها مُعْرِضُونَ» [ما آسمان را سقف محفوظي قرار داديم ولي آنها از آيات آن روي گردانند.]
مفسران پيشين در اينكه چگونه آسمان سقف محفوظي است، نظرهاي متفاوتي داده اند، گاه مي گفتند محفوظ از نفوذ شياطين است، يا محفوظ از سقوط بر زمين، يا محفوظ از ويراني با گذشت زمان است. (مجمع البيان، 7/46)
اين تفسيرهاي مبهم به خاطر اين بود كه آسمان در آن زمان دقيقاً براي بشر شناخته شده نبود، و هنگامي كه هيأت جديد به وجود آمد و ثابت شد كرات همگي در فضاي بي كران شناورند، و اصولاً سقفي وجود ندارد، مفهوم اين آيه براي بعضي از مفسران جديد پيچيده تر شد، تا آنجا كه بعضي گفتند منظور اين است كه آسمان همانند سقف محفوظي است كه از هر گونه اختلال در نظام آفرينش جلوگيري مي كند، و به اين ترتيب، سقف معني مجازي به خود گرفت و به صورت تشبيه و كنايه در آمد.
قشر عظيمي از هوا گرداگرد زمين را فرا گرفته كه آن را «جو زمين» مي نامند و ضخامت آن به صدها كيلومتر مي رسد، اين قشر ظاهراً لطيف كه از هوا و بعضي گازهاي ديگر تشكيل شده به خاطر ضخامتي كه دارد به قدري محكم و پرمقاومت است كه به گفته بعضي از دانشمندان مقاومتي در حد يك سقف فولادين به ضخامت ده متر دارد، و اين سقف محكم، كره زمين را از انواع خطرات حفظ مي كند.در اينجا ممكن است اين سؤال مطرح شود، كه آيا مي توان جو زمين را آسمان ناميد و واژه «سماء» درباره آن صادق است؟ آيا «سماء» به معني كرات آسماني و منظومه ها و كهكشانها نيست؟
در پاسخ اين سؤال مي گوييم اتفاقاً قرآن مجيد كراراً اين واژه را بر منطقه «جو زمين» اطلاق كرده است، از جمله در آيه 22 سوره بقره مي خوانيم «وَاَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَاخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَراتِ رِزْقاً لَكُُمْ» [و از آسمان آبي فرو فرستاد، و با آن از انواع ميوه ها روزي براي شما فراهم كرد.]
شبيه همين معني در آيه 164 سوره بقره، 99 ـ انعام، 96 ـ اعراف، 24 ـ يونس، 44 ـ هود، 17 ـ رعد و آيات متعدد ديگر آمده است.
در آيه 79 سوره نحل نيز نمونه روشن ديگري در اين معني ديده مي شود، مي فرمايد «اَلَمْ يَرَوْا اِلَي الطَّيْرِ مُسَخَّراتٍ في جَوِّ الَّسماءِ» [آيا به پرندگاني كه در جو آسمان، تسخير شده (و بر پهنة آسمانها پرواز مي كنند بي آنكه سقوط كنند) نظر نيفكندند؟]
eporsesh.com