پرسش :

در جهان بينی قرآن کريم، پيوند ياد معاد با ياد مبدأ چگونه است؟

پاسخ :
در جهان بيني قرآن کريم، انسان نه تنها هر روز به معاد که همان عود و رجوع به طرف مبدأ است، نه بازگشت به دنيا نزديک مي شود، بلکه هر لحظه معادي دارد و به آن نزديک است. در اين جهان بيني معاد از مبدأ بريده نيست، گرچه در نگاه نخست مبدأ و معاد در دو قوس قرار گرفته و از معاد با عنوان «جهان پس از مرگ» ياد مي کنيم، ليکن با نگرشي ژرف به نکته اي شکوهمند مي رسيم و آن اين که هر دو قوس، به يک نقطه مي رسد؛ آن سان که از يک نقطه آغاز شده و هر دو جلوة يک حقيقت است: «هو ألاوّلَ والاخِرُ و الظّاهِرَُ والباطِنُ» حديد/3 ذکر و ياد مبدأ، ذکر و ياد معاد است و خداي سبحان مي فرمايد: «يا أيّها الّذين امنوا اذکرو الله ذکراً کثيراً» احزاب/41 [اي مؤمنان به ياد خدا باشيد و فراوان او را ياد کنيد].
بنابراين، ياد خدا (مبدأ) ياد معاد است و هر لحظه انسان به جانب او مي رود: «إِنّا لِلّهِ و إِنّا إِلَيه راجِعوُن» بقره/156 در مقابل، فراموشي الله سبب فراموشي معاد، بلکه موجب فراموشي خود انسان مي گردد، به طوري که خويش را فراموش کند؛ چنان که سبب مي شود مورد فراموشي عمدي خداوند قرار گيرد: «نَسوا اللهَ فأنساهُم أَنفُسهم» حشر/19، «نَسوا الله فَنَسيهم» توبه/67 خداي سبحان در آن روز و هر روز ديگر آنان را به فراموشي مي سپارد: «فاليوم ننساهم كما نسوا لقاءَ يومهم هذا» اعراف/51
مهم ترين اثر ياد معاد، اجراي عدل و بر پاداري قسط فردي و اجتماعي است. از اين رو امير مؤمنان(علیه السلام) فرمودند: «من تذکّر بُعد السّفر استعدّ» (نهج البلاغه، حکمت 280)؛ [کسي که به ياد سفر آخرت باشد خود را آماده محاسبه آن روز خواهد کرد]. نيز فرمودند: «واذکر قبرک فإنّ عليه ممرّک» (همان، خطبة 153)؛ [به ياد گورت باش؛ زيرا از آن جا به طرف معاد مرور مي کني] و براي اصلاح جامعه اسلامي به مالک اشتر فرمودند: «ولن تحکم ذلک من نفسک حتّي تُکثر هُمُومَک بذکر المعاد إلي ربّک» (همان، نامه 53)؛ [هرگز بر خويشتن تسلّط نمي يابي و از خشم نمي رهي تا انديشه‎هايت را بسيار به ياد بازگشت به سوي پروردگارت نگرداني.] مهم ترين اثر فراموشي معاد نيز تبه کاري و ستمگري فردي و اجتماعي است.
eporsesh.com