پرسش :

شبهه: آیاتی که اشاره به ارث رسيدن زمين به مومنین دارد، ربطی به ظهور امام زمان ندارد.

پاسخ :
شرح شبهه:
اگر مراد از آياتی كه وارثين زمين مومنين می‌باشند همانند آيات وارث شدن بنی اسرائيل بعد از فرعون باشد ديگر ربطی به ظهور حضرت مهدی (عج) ندارد و اين مژده با حاكميت مومنين بر حجاز محقق شده است؟

پاسخ شبهه:
درباره به ارث رسيدن زمين به بندگان صالح، چند مطلب قابل ذكر است:
1. خداوند در دو سوره موضوع به ارث رسيدن زمين به صالحان و حكومت آنان را به پيامبر(ص) خبر مي‏دهد: و لقد كتبنا في الزبور من بعد الذكر ان الارض يرثها عباديالصالحون و به راستي در زبور، پس از تورات نوشته‏ايم كه زمين را بندگان شايسته من به ارث مي‏برند{M (انبياء، آيه105).
در سوره ديگر مي‏فرمايد: وعدالله الذين امنوا منكم و عملوالصالحات ليستخلفنهم في الارض خداوند به كساني از شما كه ايمانآورده‏اند و كارهاي شايسته كرده‏اند، وعده داده است كه آنان را در اين سرزمين جانشين گرداند{M (نور، آيه 55)
از اين دو آيه، مي‏توان دو نكته را استفاده كرد: يكي اين كه اين وراثت اطلاق و عموميت دارد؛ يعني، هم شامل وراثت دنيايي مي‏باشد و هم شامل وراثت اخروي؛ چرا كه خداوند مي‏فرمايد: و گويند سپاس خداوندي را كه وعدهخود را در حق ما راست گردانيد و به ما سرزمين [بهشت] را به ميراث داد كه از بهشت هر جا كه خواهيم سكنا گزينيم{M. (زمر، آيه 74) و درسوره ديگر مي‏فرمايد: اينانند كه ميراث برند كه فردوس را به ارث مي‏برند [و [در آن جاودانه‏اند{M (مؤمنون، آيه 10 و 11)
نكته ديگر آن كه اين وراثت ـعلاوه بر اين كه، يك وعده حتمي الهي است يك قانون آفرينش و قاعده تكويني هم محسوب مي‏شود؛ زيرا تمام حكومت‏هاي ظالمان، بر خلاف نواميس آفرينش و قوانين جهان خلقت بوده و طبق تحليل‏هاي فلسفي و نظري، ابطال آنها قطعياست. پس حكومت در آينده، از آن مؤمنان صالح خواهد بود.
2. خداوند در چندين سوره، موضوع به ارث رسيدن سرزمين را به بني‏اسرائيل گوشزد فرموده است؛ از آن جمله مي‏فرمايد: و اورثنا القوم الذين كانوا يستضعفون مشارق‏الارض و مغاربها التيباركنا فيها و آن قوم را كه مستضعف بودند، وارث مشرق‏ها و مغرب‏هاي سرزمين ساختيم كه به آن بركت بخشيده بوديم{M.(اعراف، آيه 137)
در آيه ديگر نيز مي‏فرمايد: ] موسي] گفت: چه بسا پروردگارتان دشمنتان را نابود كند و شما را در اين سرزمين جانشين گرداند{M (همان، آيه129).
هم چنين ضمن بيان سرگذشت بني‏اسرائيل، مي‏فرمايد: مي‏خواهيم بر كساني كه در روي زمين به زبوني كشيده شده‏اند، منت نهيم [و نعمت دهيم] و ايشان را پيشواگردانيم و ايشان را وارث گردانيم{M. (قصص، آيه 5)
3. واژه «ارض» گرچه به مجموع كره زمين گفته مي‏شود و سراسر جهان را شامل مي‏گردد؛ اما وقتي قرينه خاصي در كار باشد، آن معناي عموم را از دست مي‏دهد و معناي خاصي از آن اراده مي‏شود. چنان كه «ارض» به كار رفته در داستان بني‏اسرائيل، خصوص سرزمين شام وفلسطين است. مؤيد و دليل بر اين معنا، جمله التي باركنا فيها در آيه 137 سوره «اعراف» است؛ زيرا خداوند در قرآن، غير از سرزمين مقدس (همان نواحي فلسطين) و غير از كعبه، هيچ سرزميني را به «بركت» ياد نكرده است.
پس وعده‏اي كه خداوند به پيامبر(ص) داده بود، سرجاي خود محفوظ است؛ از اين رو در هر زمان و در هر جا، بندگان صالح خدا قيام كنند، پيروز خواهند بود. آنچه در روايات درباره قيام حضرت مهدي(عج) آمده، بيان يك مصداق عالي و روشن از آيات است و هرگزعموميت «مفهوم آيات» را محدود نمي‏سازد.
در خاتمه خاطر نشان مي‏شود كه طبق تصريح قرآن پژوهان، تفسير «الميزان» نوشته علامه طباطبايي، از تفاسير عميق، جامع و پرمحتوا محسوب مي‏شود.
براي مطالعه بيشتر ر.ك: ترجمه تفسيرالميزان، ج 8، ص 325، و ج 14، ص 465، (نشر بنياد علمي و فكري علامه طباطبايي)
eporsesh.com