پرسش :

غيرت در دين، ممدوح است يا مذموم؟

پاسخ :
مي‌خواهيم بدانيم دفاع از امور شرعي و انساني و حساس بودن در مقابل آن، از صفات حميده است يا رذيله؛ اگر انسان در مقابل تجاوز به جان و مال و نواميس و اعتقادات ديني‎اش حالت تدافعي داشته باشد خوب است، يا سكوت اختيار نمايد و عكس العملي از خود نشان ندهد؟ در علم اخلاق كدام يك از اين دو فرد مورد ستايشند؟ در فرهنگ دين، صفت غيرت، از صفات حميده به شمار مي‎آيد يا از صفات رذيله؟
يكي از پرسش‎هاي مهمي كه براي بسياري از جوانان متديّن معاصر، مطرح است، اين است كه آيا مي‎توان در جامعه‎ي ديني، اعمال خلاف شرع و رفتار غير ديني را كه از جانب برخي، عالمانه و عامدانه صورت مي‎گيرد مشاهده نمود و در عين حال سكوت اختيار كرد؟
علامه (ره) با توجه به برخي از روايات در اين زمينه مي‎فرمايند:
غيرت يكي از اخلاق حميده و ملكات فاضله است و آن عبارت است از: دگرگوني حالت انسان از حالت عادي و اعتدال، به طوري كه انسان را براي دفاع و انتقام از كسي كه به يكي از مقدساتش اعم از: دين، ناموس و يا جاه و امثال آن تجاوز كرده، از جاي خود مي‎كَند و اين صفت غريزي، صفتي است كه هيچ انساني به طور كلي از آن بي‎بهره نيست. هر فردي را فرض كنيم كه از غيرت بي‎بهره باشد، باز در بعضي از موارد، غيرت را از خود بروز مي‎دهد؛ پس غيرت يكي از امور فطري است و اسلام هم ديني است كه براساس فطرت تشريع شد. امور فطري را دين تعديل كرده و آن مقداري كه در حيات بشر لازم و ضروري است معتبر و واجب مي‎‎سازد.[1]
سكوت و بي‎تفاوتي در مقابل اهانت به مقدسات ديني با فرهنگ دين سازگار نيست؛ چون در تعاليم دين و متون روايي بر حفظ موازين شرع، بسيار تأكيد شده است.
از پيامبر اكرم(ص) روايت شده كه فرمودند:
سوگند به ذات پاك خداوند كه چند نفر وارد بهشت نمي‎شوند، از جمله ديوّث (كسي كه در ناموس‌داري و عفت بي‎تفاوت باشد) و بي‎غيرت.[2]
حضرت علي(ع) در روايتي مي‎فرمايند:
آيا حيا نمي‎كنيد و غيرت نمي‎ورزيد كه زن‎هاي شما به بازارها مي‎روند و با جوانان نيرومند و خوش هيكل روبه‌رو مي‎شوند؟![3]
در حقيقت روحيه‎ي ديني با غيرت پيوند خورده و بي‎غيرتي، مساوي با ضعف اعتقادات ديني يا بي‎ديني است. ترويج شخصي بودن احكام دين و محدوديت آن در زندگي شخصي و عدم ارتباط تعاليم و قوانين مذهبي با امور اجتماعي، زمينه‎سازي آزادي به معناي بي‎بند و باري جوانان، ترك بيان واقعيات دين به بهانه‎ي آماده نبودن زمينه‎ي مساعد براي آن و رهايي دختران و پسران نوجوان و جوان در معابر عمومي، همه براي از بين بردن حساسيت ديني و گرفتن غيرت مذهبي ملتي است كه براي حاكميت دين و بقاي آن از جان و مال خود گذشته و خون پاك‎ترين و مخلص‎ترين جوانان را در آن راه اعطا نموده است.
پی نوشتها:
[1]. الميزان، ج 4، ص 432.
[2]. بحار الانوار، ج 79، ص 116.
[3]. محجه البيضاء، ج 3، ص 104.
منبع: جوانان و پرسش‌هاي اخلاقی، مصطفي خليلي، ناشر: مركز مطالعات و پژوهش‌‌هاي فرهنگي حوزه‌ علميه(بهار 1381)