پرسش :

آيا بين ماهيت و روش اقتصاد اسلامى، در جامعه ى اسلامى، با ماهيت و وش اقتصاد غيراسلامى در جامعه ى غيراسلامى تفاوت وجود دارد، يا در نتايج؟


شرح پرسش :
پاسخ :
روش هاى مطالعه و تحقيق دو جامعه فرقى باهم ندارند؛ بلكه فروض رفتارى مردم و قانون ها و نتايجى كه اقتصاددان از رفتار و پديده هاى اين دو جامعه استنتاج مى كنند، در سه جهت با هم تفاوت و در يك جهت اشتراك دارند؛ فرق هاى آنها عبارت اند از:
1. در مبانى و اصول انديشه ى مردم؛
2. جامعه رفتار آنها را شكل مى دهد؛ مانند اقتصاد اسلامى و اقتصاد ليبرال؛
3. فروض رفتارى آنها از مبانى و اصول فكرى آنها سرچشمه مى گيرد؛ مثلا اين كه مى گوييم انسان اقتصادى در هر شرايطى در پى حداكثر نفع شخصى خويش است، با فرض يك انسان مسلمان متعهد سازگار نيست؛ چراكه حداكثر كردن نفع، براى او در يك چارچوب ارزشى معنا دارد.
پس فرق سوم در نتايج است؛ يعنى نتايج مبانى و رفتارهاى دو جامعه تا حدودى متفاوت اند؛ مثلا قانون عرضه و تقاضا كه به توليد جهت مى دهد، به گونه اى كه در اقتصاد سرمايه دارى حاكم است و به رفتارها جهت مى دهد، در اقتصاد اسلامى حاكم نيست؛ بلكه عرضه و تقاضا در اقتصاد اسلامى در يك چارچوب ديگرى شكل مى گيرد.
اما وجه توافق دو اقتصاد، روش استنباط نظريه ى اقتصادى است كه بين اقتصاد غربى و اقتصاد اسلامى واحد است.
منبع: دین و اقتصاد، گفتگو با حجت الاسلام دكتر غلامرضا مصباحى، انتشارات مركز مديريت حوزه علميه (1382).