پرسش :

آيا جانبازان‌، مانند شهدا مي‌توانند در آخرت از ديگران شفاعت كنند؟


شرح پرسش :
پاسخ :
قبل از پاسخ‌، نكتة قابل تذكر اين است كه بر طبق آيات قرآن در قيامت همة انسان‌ها مورد شفاعت قرار نمي‌گيرند; بلكه بعضي از انسان‌ها شفاعت مي‌شوند; قرآن از سخن بعضي در آن روز خبر داده و مي‌فرمايد:
"فَمَا لَنَا مِن شَـَفِعِين‌;(شعرا،100) ]افسوس كه امروز[ شفاعت‌كنندگاني براي ما وجود ندارد." و نسبت به برخي ديگر مي‌فرمايد:
"شفاعت شفاعت‌كنندگان به حال آنها سودي نمي‌بخشد."(مدثر،48)
نكته ديگر اين كه تمامي شفاعت‌كنندگان‌، به "اذن الهي‌" در آن روز از اين مقام برخوردارند; امّا با توجّه به قرآن كريم و گفتار معصومين‌: مقام شفاعت براي چند گروه ثابت مي‌باشد. رسول خدا9 در آن روز، جزء بزرگ شفيعان درگاه الهي است‌. قرآن مي‌فرمايد: " وَلَسَوْف‌َ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَتَرْضَي‌َ; (الضحي‌َ،5) به زودي پروردگارت آن قدر به تو عطا مي‌كند كه خشنود شوي‌"; بدون شك خشنودي پيامبر تنها در نجات خويش نيست‌، بلكه زماني است كه شفاعتش دربارة امتش‌، پذيرفته شود. از سوره‌ها و آياتي نظير مريم‌، 87 / زخرف‌، 86 / اسرأ،79، نيز شفاعت حضرتش استفاده مي‌شود. و همة انبياي الهي نيز جزء شفاعت‌كنندگان هستند; پيامبراكرم‌9 مي‌فرمايد:"همة پيامبران‌، براي كساني كه از روي اخلاص به يگانگي خدا گواهي مي‌داده‌اند، شفاعت مي‌كنند.(مسند احمد، احمدبن حنبل‌، ج 3، ص 12، به نقل از: شفاعت در قلمرو عقل‌، قرآن و حديث‌، آيت اللّه جعفر سبحاني‌، دارالكتب الاسلامية‌.)
ديگر از شفاعت‌كنندگان اهل‌بيت عصمت و طهارت‌: هستند. در ذيل آية "مَن ذَا الَّذِي يَشْفَع‌ُ عِندَه‌ُ إِلآ بِإِذْنِه‌;(بقره‌،255) كيست آن كس كه جز به اذنش در پيشگاهش شفاعت كنند؟" مرحوم علامه طباطبايي مي‌فرمايد: "مراد از شفاعت‌كنندگان‌، امامان معصوم هستند."(الميزان‌، علامه طباطبايي‌;، ج 19، ص 291، اسماعيليان‌.) "فرشتگان‌" نيز يكي ديگر از شفاعت‌كنندگانند.(نجم‌،26)
"شهداي راه خدا" ، "دانشمندان و علماي دين‌"، "متعلمان و حافظان قرآن‌"، "برخي از افراد با ايمان و شيعيان‌"، "خويشاوندان‌" و "همسايگان‌" نيز جزو كساني هستند كه خداوند در روز قيامت اذن به شفاعت به آنان داده است‌.
با توجّه به اين كه عبادت و اطاعت خدا و به طور كلي تمامي اعمال انسان‌، به غير از صورت ظاهري خود، "ملكوت‌" و باطني نوراني نيز دارد، در بسياري از احاديث از آنان با كلمة "شفيع‌" ياد شده است كه از آن جمله است‌: "توبه‌"، "استغفار"، "روزه‌"، "نمازها" و همچنين است خود "قرآن مجيد" كه در روز قيامت براي اصحاب خود شفاعت مي‌كنند.
مافوق تمامي شفاعت‌كنندگان ذات خداوند متعال است كه مي‌فرمايد: "قُل‌ْ لِّلَّه‌ِ الشَّفَـَعَة‌ُ جَمِيعًا لَّه‌ُ مُلْكُ السَّمَـَوَ َت‌ِ وَ الاْ ?َرْض‌;(زمر،44) بگو: تمام شفاعت از آن‌ِ خداست ]زيرا[ حاكميت آسمان‌ها و زمين از آن اوست‌." و در واقع شفاعت‌كنندگان نيز از جانب او شفاعت مي‌كنند، كه بر اساس رواياتي‌، بعد از شفاعت شفيعان خداوند شفاعت خاص خود را اعمال مي‌كند.(ر.ك‌: شفاعت در قلمرو عقل‌، قرآن و حديث‌، همان‌،ص 381ـ396 / ميزان الحكمة‌، محمدي ري‌شهري‌، ج 5، ص 121، دفتر تبليغات اسلامي حوزة علميه قم / پيام قرآن‌، آيت‌اللّه مكارم شيرازي و ديگران‌، ج 6، ص 505ـ544، دارالكتب الاسلامية‌.)
جانبازان عزيز نيز، چنان‌چه با ايمان از دنيا بروند اگر خدا بخواهد مانند ديگر شفيعان حق شفاعت خواهند داشت‌.
www.eporsesh.com