پرسش :

ميزان ولايت پدر بر انسان چقدر مي باشد؟ نسبت به ولايت همسر (آقا) بر خانواده را توضيح دهيد.

پاسخ :
ولايت مرد در خانواده از نظر شرع مقدس چه چيزهايي است؟
بسمه تعالي ـ ولايت پدر بر اولادش مي باشد تا حدّ بلوغ و رشد، و در ازدواجِ دختر باكره، اجازة پدر معتبر است. (دفتر امام خميني: بخش استفتاء)
سفري كه اسباب اذيت پدر و مادر باشد حرام است. و انسان بايد در آن سفر نماز را تمام بخواند روزه هم بگيرد. (توضيح المسائل، م1295)
اگر پدر يا مادر به فرزند خود امر كند كه نماز را به جماعت بخواند، چون اطاعت پدر و مادر واجب است بنابراحتياط واجب بايد نماز را به جماعت بخواند و قصد استحباب نمايد. (توضيح المسائل، م 1406)
روزة مستحبي فرزند بدون اجازة پدرش اگر به خاطر شفقت و مهرباني اسباب اذيت او نشود مكروه است و اگر پدر نهي كند احتياط نبايد ترك شود (به احتياط واجب نبايد روزه بگيرد) اگر چه باعث اذيت پدر هم نباشد، و همچنين در صورت منع مادر. و بنابر احتياط واجب اين حكم دربارة فرزند هر چه پايين روند (نوه و نبيره) و پدر هر چه بالا رود (جدّ، جدّ پدر) جريان دارد، بلكه بهتر است اجازة مادر نيز مراعات شود. (تحريرالوسيله، ج1، ص303)
اگر فرزند بدون اجازة پدر [و زن بدون اجازة شوهر] قسم بخورد، قسم آنان بعيد نيست صحيح نباشد، لكن نبايد احتياط را ترك كنند. (توضيح المسائل، م 2673)
اگر پدر از قسم خوردن فرزند جلوگيري كند، [يا شوهر از قسم خوردن زن جلوگيري نمايد]، قسم آنان صحيح نيست. (توضيح المسائل، م2672)
هر گاه فرزندي نذري كند اگر چه بدون اجازة پدر هم باشد بايد به آن نذر عمل نمايد. (توضيح المسائل، م2646)
اگر پدر يا مادر نذر كند كه دختر خود را به سيّد، شوهر دهد بعد از آنكه دختر به تكليف رسيد، احتياط آن است كه اگر بتوانند او را راضي نمايند كه به سيد شوهر كند. (توضيح المسائل، م2666)
بنابراحتياط هنگامي كه پدر در كنار همسرش مي باشد، فرزند بدون اجازه بر پدر وارد نشود. (العروة الوثقي، ج2، ص805، م43)
حفظ احترام والدين
اينجانب پدري دارم كه خوش اخلاق نيست و مغرور و خود پرور مي باشد، در حق خانوادة خود ظلم روا مي دارد و من از وقتي كه به تكليف رسيده ام در حال مبارزه با پدر هستم، اگر جوابش را همان موقع در حضور ديگران بدهم كه كار نادرست و ناشايست انجام داده ام و اگر تنها با پدرم صحبت نمايم حرفم را قبول نمي كند و مي گويد در مقابل پدرت درشتي نكن، خلاصه نمي دانم چه كنم؟ آيا شما صلاح مي دانيد كه من اين صحبتها را بنمايم يا نه؟
بسمه تعالي ـ حفظ احترام والدين و مراعات ادب در صحبت با آنان لازم است، و در موارد لزوم امر به معروف و نهي از منكر، اگر مأيوس از تأثير باشيد تكليف ساقط است. (استفتائات، ج1، ص488، س20)
حقوق و وظايف همسري
برخي از وظايف و حقوقي كه بين زن و شوهر بايد رعايت شوند عبارتند از:
1. زني كه عقد دائمي شده نبايد بدون اجازة شوهر از خانه بيرون رود، و بايد خود را براي هر لذتي كه او مي خواهد تسليم نمايد و بدون عذر شرعي از نزديكي كردن او جلوگيري نكند. و اگر در اينها از شوهر اطاعت كند، تهية غذا و لباس و منزل او و لوازم ديگري كه در كُتب ذكر شده بر شوهر، واجب است و اگر تهيه نكند چه توانايي داشته باشد، يا نداشته باشد مديون زن است. (توضيح المسائل، م2412)
2. اگر زن در كارهايي كه در مسألة پيش گفته شده اطاعت شوهر را نكند گناهكار است و حق غذا و لباس و منزل و همخوابي ندارد، ولي مهر او از بين نمي رود. (توضيح المسائل، م2413)
3. مرد حق ندارد زن خود را به خدمت خانه مجبور كند. (توضيح المسائل، م2414)
4. مخارج سفر زن اگر بيشتر از مخارج وطن باشد با شوهر نيست، ولي اگر شوهر مايل باشد كه زن را سفر ببرد بايد خرج سفر او را بدهد. (توضيح المسائل، م2415)
5. زني كه از شوهر اطاعت مي كند اگر مطالبة خرجي كند و شوهر ندهد مي تواند جهت الزام شوهر بر پرداخت نفقه به حاكم شرع و اگر ممكن نباشد به عدول مؤمنين، و اگر آن هم ممكن نباشد به قُسّاق مؤمنين مراجعه نمايد و چنانچه الزام شوهر بر دادن نفقه ممكن نباشد مي تواند، در هر روز به اندازه خرجي آن روز بدون اجازه از مال او بردارد، و اگر ممكن نيست چنانچه ناچار باشد كه معاش خود را تهيه كند، در موقعي كه مشغول تهيه معاش است اطاعت شوهر بر او واجب نيست. (توضيح المسائل، م2416)
6. مرد نمي تواند زن دائمي خود را به طوري ترك كند كه نه مثل زن شوهردار باشد نه مثل زن بي شوهر، لكن واجب نيست هر چهار شب يك شب نزد او بماند. (توضيح المسائل، م2417)
7. شوهر نمي تواند بيش از چهار ماه، نزديكي با عيال دائمي خود را ترك كند. (توضيح المسائل، م2418)
8. نذر زن بي اجازة شوهرش باطل است، [ولي] اگر زن با اجازة شوهر نذر كند شوهرش نمي تواند نذر او را به هم بزند، يا او را از عمل كردن به نذر جلوگيري نمايد. (توضيح المسائل، م2645-2644)
9. [اگر پدر از قسم خوردن فرزند جلوگيري كند]، يا شوهر از قسم خوردن زن جلوگيري نمايد، قسم آنان صحيح نيست. (توضيح المسائل، م2672)
10. [اگر فرزند بدون اجازة پدر]، و زن بدون اجازة شوهر قسم بخورد، قسم آنان بعيد نيست صحيح نباشد لكن نبايد احتياط را ترك كنند. (توضيح المسائل، م2673)
www.eporsesh.com