پرسش :

مي‌گويند پيامبراکرم (صلی الله علیه و آله) براي مرگ فرزندش ابراهيم گريسته اند، مي‌خواهم بدانم ايشان چرا گريه مي‌كردند ايشان كه بهتر از هركسي به اين حقيقت رسيده بودند كه دنيا فاني است و آن دنيا بهتر از اين دنياست.

پاسخ :
رقت قلب و عاطفه از فضايل انسانى است. رقيق القلب بودن اين است كه انسان وقتى فقيرى را ديد واقعا متأثر شود. از قيامت و دوزخ كه گفته مى‏شود از نابسامانى محرومين واقعا اندوهگين گردد از حضرت اميرالمؤمنين على(ع) روايت شده است كه: «ما جفّتَ الدموع الا لقسوة القلوب و ما قسّت القلوب الاّ لكثرة الذنوب» چشم‏ها گرفتار خشكى نمى‏شوند مگر در اثر قساوت قلب و قلب گرفتار قساوت نمى‏شود مگر در اثر گناه زياد. نتيجه‏اى كه از اين روايت حاصل مى‏گردد اين است كه حضرات معصومين(س) بخاطر مقام شامخ عصمت و پاكى و پيراستگى نسبت به همه گناهان و خطاها لطيفترين قلوب و گريان‏ترين چشم‏ها را دارا مى‏باشند. ـ امام على(ع) در وصف پرهيزكاران مى‏فرمايد: كانت اعمالهم فى الدنيا زاكية و اعينهم باكية آنان در دنيا رفتارشان پاك و ديدگانشان گريان است. و لذا در ماجراى ستمى كه از ناحيه دشمنان بر دخترى يهودى رفته بود همگان بى‏تفاوت از كنار اين ماجرا گذشتند يا به ابراز تأسفى اكتفا نمودند و لكن حضرت اميرالمؤمنين(ع) در اندوه اين ماجرا گريست! و فرمود: اگر براى اين حادثه تلخ مسلمانى از روى تأسف بميرد ملامت نخواهد شد و از نظر من سزاوار است! اما نكته حائز اهميت دراين باب اين است كه اشك ثمره درخت وجود آدمى است. گاهى اشك سروش رحمت است و پيغام بر مهر آنجا كه درخت اعتقادات ريشه در زمين تسليم و رضا فرو برده باشد همچون شجرى كه در عين تناورى و تنومندى چون ريشه در خاك تنيده است استوار است و پا بر جا اما شاخ و برگ خويش را بدست باد داده و از حركت نسيم به جنبش در مى‏آيد و بر خنكى محيط مى‏افزايد.
اشك پيامبر(ص) و حضرات معصومين(ع) در سوگ نزديكان و فرزندان از همين قسم است. اشك رحمت، در عين حال كه روح بر بلنداى ملكوت سير مى‏كند اما ديده بخاطر عاطفه و رقّت قلب مى‏گريد و اين زيباترين نشانه انسانيت آن بزرگواران است و همان گونه كه وجود شامخ نبى مكرم اسلام(ص) در كنار قبر فرزندشان ابراهيم فرمودند: فرزندم قلب محزون است و ديده اشكبار اما خلاف رضاى حق چيزى نمى‏گوييم. اين خلاف رضاى حق سخن نگفتن به معناى اين نيست كه: غير تسليم و رضا كو چاره‏اى؟! بلكه به اين معنى است كه دل كه تسليم باشد و راضى، زبان خلاف دل چيزى نمى‏گويد. چرا كه زبان مترجم دل است. و آن بزرگوار در برابر آنها كه از گريه ايشان سؤال كردند فرمود: اين گريه نيست بلكه اين رحمت است و كسى كه اهل رحمت و شفقت نباشد مورد رحمت حضرت حق واقع نمى‏گردد. و گاهى اشك بروز اعتراض دل و نمود تلخى شجر ضمير است. اشك شكوه و عدم رضايت. آرى اين اشك نه تنها نشانه انسانيت نيست بلكه علامت بى‏هويتى و بى‏اطلاعى از رمز و راز زندگى است. و به همان اندازه كه از قسم اول اشك در مضامين دينى ما تمجيد گشته است. و آنرا نشانه پاكى و صفاى ضمير معرفى كرده‏اند و آنرا همچون سلاحى براى انسان سالك برشمرده‏اند. قسم دوم اشك مورد مذمت اولياى دين واقع شده است.
porseman.org