پرسش :

مرد در چه مواردي اجازه تنبيه زن را دارد؟

پاسخ :
اسلام فقط تنبيه را در جائى تجويز ميكند كه حقى از شوهر تضييع ميشود.و آن در دو مورد است:
اول- مرد شرعا و قانونا حق دارد از همسرش بهره جنسى بگيرد و از انواع تمتعات و لذتها استفاده كند.زن شرعا و قانونا موظف است دربرابر اين خواسته مرد تمكين نمايد.و خويشتن را در اختيار او قرار دهد.
اگر زن تمكين نمود مشكلى بوجود نخواهد آمد.اما اگر از انجام خواسته هاى مرد امتناع ورزيد،در اينصورت بهتر است مرد،ابتداء با نرمى و ملايمت و حتى تقديم هديه دل همسرش را بدست آورد و بكام جوئى نائل گردد.ولى اگر احساس كرد كه زن قصد اذيت و لجبازى دارد و بهيچ وجه تمكين نميكند،و مرد هم تاب تحمل ندارد،در يك چنين موردى مرد حق دارد به تنبيه متوسل شود.آنهم با رعايت احتياط و حفظ سلسله مراتب درچنين موردى قرآن مى گويد:همسرانى را كه احساس ميكنيد از تمكين دربرابر خواسته شما (تمتعات جنسى) امتناع مى ورزند،ابتداء آنها را پند و موعظه بدهيد،سپس در بستر از آنها جدا شويد سپس آنها را بزنيد.پس اگر اطاعت نمودند بر آنان ستم روا نداريد.بدرستي كه خدا عالى و بزرگ است (1)
چنانكه ملاحظه مى فرمائيد،خداوند متعال در اين آيه،به شوهراجازه ميدهد كه همسرش را كه در برابر خواسته هاى مشروعش،يعنى لذتجوئى و كاميابى تمكين نميكند و قصد اذيت و تمرد دارند،مورد تنبيه قرار دهند.آن هم در سه مرحله:مرحله اول:پند و اندرز.مرحله دوم: اگرپند و اندرز مفيد واقع نشد يا بسترش را جدا كند يا در بستر پشت به او كند و بخوابد و بدين وسيله،خشم و ناراحتى خودش را اظهار نمايد.مرحله سوم:اگر اين عمل هم مؤثر واقع نشد و زن هم چنان به لجبازى و تمردخويش ادامه ميدهد،به مرد اجازه داده شده كه براى استيفاى حق مشروع و قانونى خويش به كتك زدن متوسل شود.اما مرد حتى در اين حال هم حق ندارد از حد مشروع تجاوز نمايد و مرتكب ظلم و ستم شود.مرد بايددر اين مورد به چند نكته توجه كند.1-هدف از ضرب بايد اصلاح وتربيت باشد نه انتقامجوئى.2-با دست باشد يا چوب نازك،چنانكه در روايات آمده با چوب مسواك.3-طورى بزند كه بدن او سياه و قرمز نشود و الا بايد جريمه (ديه) بپردازد.4-از ضربه زدن به جاهائي كه احتمال خطر دارد، مانند چشم و سر و شكم جدا اجتناب نمايد.5-ضرب طورى باشد كه موجب كدورت عميق و عقده غير قابل علاج نگردد،و زن را به لجبازى و تمرد و طغيان بيشتر وادار ننمايد.6-همواره اين نكته را درنظر داشته باشد كه مى خواهد با اين زن زندگى كند و از محبتهاى قلبى وصفا و اخلاص او بهره بگيرد.7-توسل به كتك در صورتى تجويز شده،كه زن در برابر عدم تمكين، معذور نباشد.مثلا اگر زن به علت حائض بودن،يا روزه دار بودن در ماه رمضان،يا در حال احرام بودن،يا بيماربودن،از تمكين خوددارى نمود مرد حق ندارد او را تنبيه نمايد.
دوم-زن اگر خواست از منزل خارج شود بايد از شوهرش اجازه بگيرد و اگر اجازه نداد شرعا حق ندارد خارج شود.و اگر بدون اجازه خارج شد مرتكب گناه شده است.در حديث آمده كه پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله نهى كرد كه زن بدون اجازه شوهر از منزل خارج شود و فرمود:
هر زنى كه بدون اذن شوهر از منزل خارج شود همه فرشتگان آسمانى و هرچيزى كه بر او مرور ميكند-از جن و انس-او را لعنت ميكنند تا اينكه به منزل باز گردد (2) .و اين موضوع حقى است كه شوهر بر گردن زن دارد كه واجب است آن را ادا كند.
ليكن مرد نبايد در اين باره سختگيرى كند و همسرش را بدين وسيله اذيت نمايد.بهتر است در هر جا كه محذورى نمى بيند اجازه بدهد برود.
تشريع اين حق براى قدرت نمائى و تحت فشار قرار دادن همسر نيست بلكه بدان منظور است كه مرد بتواند همسرش را از رفتن به جاهاى غيرمناسب باز دارد و در حفظ و صيانت او اقدام نمايد.سختگيريهاى بيجا نه تنها مفيد نيست بلكه به انس و محبت و اعتماد خانوادگى نيز لطمه وارد مي سازد.و حتى ممكن است گاهى موجب طغيان و تمرد و انحراف او را فراهم سازد.اما اگر رفتن به جائى را غير مناسب و باعث فساد اخلاق و ارتكاب گناه تشخيص داد بايد همسرش را از رفتن به آنجا جدا نهى كند.وبر زن هم واجب است اطاعت كند و از رفتن به آن مجلس خوددارى نمايد.
بهر حال اگر زن از دستورات شوهر سرپيچى و تمرد ميكند و بدون اجازه بلكه با نهى شوهرش از منزل خارج ميشود،مرد حق دارد او رابه همان صورت قبل مورد تنبيه قرار دهد.با حفظ همان مراحل و شرائط. (3)
پی نوشت:
1- سوره نساء آيه 34
2- وسائل الشيعه جلد 14 ص 154
3- رك: آيين همسرداري، ابراهيم اميني
www.morsalat.com