پرسش :

من چند وقت است كه مي خواهم تهذيب نفس كنم ولي نمي توانم اصلاً فكر شروع آن را كه به سرم مي آورم بدتر مي شوم؟

پاسخ :
تهذيب نفس چندين مرحله دارد كه مراحل ابتدايى و در عين حال مهم آن كه باعث نزديكى به خدا هم مى‏شود عبارتست از:

1- مراقبه و محاسبه: يعنى از بيدار شدن صبح تا خوابيدن شب بايد دقيق مراقب اعمال بود تا حتى يك گناه از انسان صادر نشود و يك واجب هم ترك نشود انجام واجبات و ترك محرمات از اساسى‏ترين و اولين قدم در سير و سلوك و تهذيب نفس مى‏باشد براى تحقق هر چه بهتر اين مراقبه و محاسبه چند چيز دقيقا عمل شود:

الف) ترك زمينه گناه: چه زمينه گناه چشم باشد يا گوش باشد يا رفاقت با دوستان باشد هر كدام از آنها اكيدا بايد ترك شود تا در اثر محو زمينه گناه مرتكب خود گناه نشود.

ب ) مكثى كوتاه در آغاز هر كار: قبل از شروع كارى بايد كمى درنگ كرد اگر آن كار واجب است حتما انجام گيرد و اگر حرام است حتما ترك شود اگر نه واجب و نه حرام است در فعل و ترك آن مختار هستيد.

ج ) محاسبه شبانه: شب قبل از خواب بايد به محاسبه نشست و اعمال روزانه نفس را بررسى كرد كه كدام با مراقبه و كدام بى مراقبه بوده و آيا واجبى ترك يا حرامى انجام گرفته يا نه اگر مراقبه كارى ترك شده خوب علت‏يابى كنيد كه چرا ترك شده و اگر واجبى ترك يا حرامى انجام گرفته كه استغفار و توبه كنيد و گرنه شكر خداى را بجا آوريد هر شب و هر روز عزم را جزم‏تر كنيد تا اين مراقبه را به خوبى انجام دهيد.

2- نماز اول وقت: اگر كار ضرورى‏ترى با نماز اول وقت تزاحم نكرد حتما نماز اول وقت ترك نشود حتى صبح‏ها.

3- دائم الوضو بودن: دو نكته در اين باره لازم است:

الف) اگر آب وضو با حوله خشك شود از جهتى بهتر است.

ب) قبل از خوابيدن شب يك وضو كافى است بنابراين اگر نيمه شب براى كارى بيدار شديد و خواستيد دوباره بخوابيد وضوى مجدد لازم نيست.

4- نماز شب: ابتدا خيلى مختصر نماز شب بخوانيد تمام نماز شب را با حذف مستحبات طولانى آن در مدت ده دقيقه مى‏شود انجام داد ولى چنانچه حال خوشى داشتيد و از خواندن نماز شب لذت برديد به اندازه كشش حال مى‏توان آن را طولانى كرد.

5- مستحبات نشاط آور: از بين مستحبات فقط آنهايى را انجام دهيد كه برايتان نشاط‏آور است از تحميل بر نفس در خصوص مستحبات پرهيز كنيد.

6- توسل: هفته‏اى يكبار توسل به ائمه معصومين(ع) داشته باشيد و حاجات خود مخصوصا حاجات معنوى را از آن بزرگواران بخواهيد.

7- جبران گذشته: با خود خلوت كنيد و گذشته عمر را خوب بياد آوريد تا چنانچه حق‏الله نماز و روزه واجب يا حق‏الناس مثل بدهكارى از ديگران يا ظلم به آنان برگردن شما مانده آن را جبران و تدارك كنيد تا هيچگونه حق‏الله و حق‏الناس ذمه شما را مشغول نكرده باشد.

8- فكر مرگ: هفته‏اى يكبار در وقت خلوت به قبرستان رويد و به خود بباورانيد كه يك روزى خواهيد رفت و با اين فكر دل را از بستگى به دنيا تكانى دهيد اگر رفتن به محيط قبرستان ميسر نيست در گوشه خلوتى اين فكر را به مدت نيم ساعت در هفته انجام دهيد سعى كنيد در اين فكر بيشتر فرو رويد تا استفاده حالى بيشتر و انقلاب درونى افزون‏ترى داشته باشيد اين چند مورد از مراحل ابتدايى تهذيب نفس و سير و سلوك به حساب مى‏آيد كه اگر همه آنها بخوبى و دقيق عمل شود در ظرف مدت كمتر از يك سال در خود تغييرى خواهيد ديد و اگر عمل نشود طبيعى است كه به نتيجه نخواهيد رسيد

نكته اي كه بايد توجه داشت ابن كه با توجه به اين كه هدف و مقصود شما بسيار مهم و با ارزش است شيطان بسيار كارشكني و وسوسه مي كند و از هر طريقي سعي دارد انسان را منصرف كند لذ در هيچ شرايطي نبايد نااميد شد و همواره بايد از خداوند و حضرات معصومين كمك گرفت و پيش رفت . البته بايد در برنامه ريزي دقت كنيد و به تدريج و قدم به قدم پيش رويد و به يكباره برنامه اي سنگين براي خود نريزيد.

www.morsalat.coma