پرسش :

اگر حقیقتی را در مورد کسی، جلو او بگوید، اما آمیخته با تحقیر باشد، وظیفه او چیست؟

پاسخ :
شنیدن سخن حق که به انگیزه انتقادات سازنده ابراز می ‏شود، لازم و ضروری است، ولی اگر انتقاد با تحقیر آمیخته شد، شرط انتقاد سازنده را ندارد. یکی از شرایط انتقاد از دیدگاه اسلام، رعایت ادب و احترام از سوی منتقد است. پیامبر اکرم صلی الله وعلیه وآله می‏ فرمایند: "کسی که امر به معروف می‏ کند، باید به مردم خالصانه اندرز گوید و نسبت به آنان مهربان باشد و با سخنان لطیف و دل نشین دعوتشان نماید". (بحارالانوار، ج 97، ص 83)
اگر کسی در صدد نهی از منکر باشد، ولی به آداب آن عمل نکند، به وظیفه خود عمل نکرده است. در صورتی که انتقاد او با تحقیر توأم باشد، نه تنها ثوابی نبرده، بلکه گناه بزرگی را مرتکب شده است. در این جا انتقاد شونده (که مورد تحقیر واقع شده) میتواند از خود دفاع کند و به او تذکر دهد، ولی مواظب باشد که مقاربه به مثل صورت نگیرد. این دستور قرآنی است که: "ناپسندی را با نیکی دفع کن که ناگاه خواهی دید همان کس که میان تو و او دشمنی است، گویی دوستی گرم و صمیمی است". (سوره فصلت (41) آیه 34)