پرسش :

مجاهدین افغانى در قبال جنگ ایران و عراق چه مواضع و عملکردى داشتند؟

پاسخ :
مردم افغانستان بعد از آغاز حمله اتحاد جماهیر شوروى سابق به این کشور به مقاومت در مقابل ارتش شوروى برخاسته و گروه‏هاى مجاهد افغانى هر یک با تجهیز خود سعى مى‏کردند به اشغال کشورشان پایان دهند. چند میلیون از مردم افغانستان نیز به کشورهایى نظیر ایران و پاکستان مهاجرت نمودند و در این کشورها سکنى گزیدند. مواضع مجاهدین و مردم افغانستان در قبال جنگ ایران و عراق به طور خلاصه چنین بود:
مجاهدین (گروه‏هاى) افغانى شیعه:
همه‏ى گروه‏ها و مجاهدین افغانى شیعه به طور کامل از انقلاب اسلامى ایران و دفاع مقدس در مقابل عراق حمایت و پشتیبانى مى‏نمودند. این مجاهدین هر چند که خود از ایران کمک دریافت مى‏کردند و قادر به ارائه‏ى کمک‏هاى اقتصادى و نظامى نبودند ولى به علت قرابت مذهبى با ایرانیان و با توجه به اینکه جمهورى اسلامى ایران حمله شوروى به افغانستان را به شدت محکوم کرده بود، از ایران در مقابل عراق حمایت سیاسى و معنوى مى‏کردند.
مردم افغانستان:
افکار عمومى افغانستان نیز ضمن حمایت از ایران در مقابل عراق، خواهان حفظ جمهورى اسلامى ایران و جلوگیرى از تضعیف آن به وسیله جنگ بودند. طبیعى به نظر مى‏رسید که مردم افغانستان نیز به تبع ایران خواهان تشکیل جمهورى اسلامى در این کشور و خروج شوروى از افغانستان بودند و از این نظر انقلاب ایران به عنوان الگویى از حکومت اسلامى براى آنها بود و امید داشتند که انقلاب پایدار بماند و از هر عاملى که باعث تضعیف آن مى‏شد، متنفر بودند. بنابراین مخالفت آنها با حمله‏ى عراق به ایران نیز به همین دلیل بوده است. جمهورى اسلامى ایران نیز از بدو حمله‏ى شوروى سابق به افغانستان خود را با مردم افغانستان هم صداو همدل کرد و حمله شوروى را به شدت محکوم نمود که این واکنش ایران، در افکار عمومى افغانستان براى حمایت از ایران در مقابل عراق مؤثر بوده است.
مهاجران افغانى مقیم ایران:
مهاجران افغانى مقیم ایران نیز همچون دیگر ایرانیان عمل مى‏کردند و حتى خود را مثل یک ایرانى تلقى مى‏نمودند که کشور عراق به سرزمینشان ایران حمله کرده است. آنها حمله عراق را محکوم کردند و از ایران در مقابل عراق حمایت به عمل آوردند. حتى برخى از این مهاجران داوطلبانه در جبهه‏هاى جنگ علیه عراق شرکت کردند و داراى شهیدان، جانبازان و اسیرانى نیز هستند که آمار آنها در بنیاد شهید جمهورى اسلامى ایران ثبت شده است.
مجاهدین سنى افغانستان:
این مجاهدین برعکس مردم افغانستان و مهاجرین افغانى مقیم ایران و مجاهدین شیعه افغان، موضع شفافى درباره جنگ ایران و عراق نداشته‏اند. به این صورت که آنها حاضر نشدند در مقابل عراق موضع مخالف بگیرند و از ایران پشتیبانى نمایند، ولى آنها نیز خواست قلبیشان این بود که ایران در جنگ پیروز شود و انقلاب اسلامى ایران پایدار بماند. دلایل این خواسته‏ى آنان چنین است:
1- چون جمهورى اسلامى ایران حمله شوروى به افغانستان را به شدت محکوم کرد و به دنبال نهادینه کردن احکام اسلامى )هر چند که اسلام شیعى صد درصد مورد قبول آنها نمى‏باشد( بود و از طرفى عراق بر عکس ایران، با شوروى پیمان دوستى دیرینه داشت و تهاجم اتحاد جماهیر شوروى به افغانستان را محکوم نکرده بود، تمایل داشتند که از ایران در مقابل عراق حمایت بنمایند و حداقل خواست قلبى آنها پیروزى ایران بوده است.
2- مجاهدین افغانى به این علت که از طرف عربستان پشتیبانى مالى مى‏شدند و عربستان خود یکى از حامیان اصلى عراق در جنگ علیه ایران بود، بنابراین نمى‏توانستند به صورت علنى از ایران در مقابل عراق حمایت نمایند. زیرا هر گونه حرکتى در این باره موجب قطع کمک مالى عربستان و همچنین آمریکا به این گروه‏ها مى‏شد. لذا آنها موضع شفافى در این مسئله نداشتند و هر چند که خواهان حمایت از ایران و موفقیت ایران بودند، ولى به عللى که گفته شد نمى‏توانستند از ایران حمایت آشکار به عمل آورند.
منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ