پرسش :

مقصود از جمهورى اسلامى چیست؟

پاسخ :
جمهورى اسلامى از دو کلمه مرکب شده است: کلمه جمهورى و کلمه اسلامى. کلمه جمهورى، شکل حکومت پیشنهاد شده را مشخص مى سازد و کلمه اسلامى، محتواى آن را. مى دانیم که حکومت هاى دنیا [چه] در گذشته و چه درحال حاضر، شکل هاى مختلفى داشته اند، از قبیل: حکومت فردى موروثى که نام آن سلطنت و پادشاهى است. یا حکومت حکیمان، متخصصان، فیلسوفان و نخبگان که «آریستوکراسى» نامیده مى شود یا حکومت منتقدان، سرمایه داران و مانند آن.
یکى از [انواع] حکومت ها، حکومت عامه مردم است؛ یعنى حکومتى که در آن، حق انتخاب با همه مردم است، قطع نظر از اینکه مرد یا زن، سفید یا سیاه، داراى این عقیده یا آن عقیده باشد. در اینجا فقط شرط بلوغ سنى و رشد عقلى معتبر است و نه چیز دیگر. به علاوه، این حکومت، حکومت موقت است و هر چند سال یک بار باید تجدید شود؛ یعنى اگر مردم بخواهند، مى توانند حاکم را براى بار دوم یا احیانا بار سوم و چهارم تا آنجا که قانون اساسى شان اجازه مى دهد، انتخاب کنند و در صورت تمایل [نداشتن]، شخص دیگرى را که از او بهتر مى دانند، انتخاب کنند.
کلمه اسلامى همان طور که گفتیم، محتواى حکومت را بیان مى دارد؛ یعنى پیشنهاد مى کند این حکومت با اصول و مقررات اسلامى اداره شود و درمدار اصول اسلامى حرکت کند. چون مى دانیم که اسلام به عنوان یک دین، درعین حال یک مکتب و یک ایدئولوژى است. طرحى است براى زندگى بشر در همه ابعاد و شئون آن. به این ترتیب، جمهورى اسلامى؛ یعنى حکومتى که شکل آن، انتخاب رئیس حکومت از سوى عامه مردم است براى مدت موقت و محتواى آن هم اسلامى است.
منبع : پیرامون انقلاب اسلامى، علامه شهید مرتضی مطهری(ره)، صص 879 و 80 .