پرسش :

اگر شیطان تمرد نمی کرد عامل شر در جهان وجود نداشت ؟ آیا شیطان عامل تحریک نفس اماره است یا خودش شر بود ؟

پاسخ :
دستور عمومی حضرت حق به همه ی موجودات کنگره ی عرش ، ملائکه حَمَله ی عرش ، ملائکه ی عالم وسطی و ملائکه ی عامل عدنی که به ملکه ی زمینی شناخته می شوند . دستور می رسد که در برابر آدم که پدرهمه ی انسانها است سجده بکنند . قرآن حکایت واقع را نقل می کند. قرآن یک کتاب سمبولیک نیست که شخصیت های داستانی آن ساختگی باشد ، تمام عناصر این داستان در مسئله ی خلافت آدم و تمرد شیطان حقیقی هستند و تمام صحنه هایی که نقل می شود عین واقعیت و حقیقت است . قرآن می فرماید که همه جز ابلیس بر آدم سجده کردند . آیا ابلیس نمی توانست در برابر آدم سجده بکند ؟ می توانست . آیا ابلیس نمی دانست که نباید در مقابل دستور حکیمانه ی حق تمرد کند ؟ می دانست که نباید این کار را بکند و توان مقاومت را ندارد. دو عامل باعث شد که شیطان تمرد بکند و در مقابل دستور خدا بایستد . عامل اصلی آن تکبر بیش از حد او بود . تکبر از توهم موجودات انگیخته می شود . همه ی تکبرها برانگیخته از خیال و وهمی است که در وجود انسان یا جن وجود دارد . روایتی از حضرت علی (ع) در نهج البلاغه است که می فرماید : شیطان موجود ساده ای نبود که بتوان از آن به سادگی گذشت . حضرت علی (ع) می فرماید : ابلیس شش هزار سال در دستگاه خدا عبادت کرده و نشان داده که بنده ی سالک و عابدی و مطیعی در مقابل حق است . یکی از القاب شیطان اَعزازییل است . یعنی عزت زیادی پیش ملائک داشت و وقتی پیش آنها می ایستاد همه در مقابل شیطان می ایستادند و به او احترام می کردند . او از آسمان اول بالا می رود و هزار سال در آسمان دوم و هزار سال در آسمان سوم و هزار سال در آسمان چهارم و... تا آسمان هفتم بالا می رود که حتی ملائک عالم بالا مثل جبراییل و عزرائیل هم به مقاومت و جدیت این موجود غبطه می خوردند . اگر ابلیس در آنجا تمرد نمی کرد اتفاق خاصی نمی افتاد و می توانست در زمره ی ملائک زندگی بکند و نه خودش گمراه می شد و نه راهزن آدم و حوا می شد و نه باعث سقوط آدم و حوا به زمین سمی شد . گاهی این سوال مطرح است که آیا می شود یک نفر سالها عبادت و خوشنامی بکند و با یک خطا رانده بشود ؟ بله .مثلا ما می بینیم که یک رئیس جمهوری سالیان سال به یک کشوری خدمت می کند اما وقتی یکجا خیانت آشکار می کند برای همیشه از چشم ملت خودش و همه ی مردم دنیا می افتد . ممکن است که بگویند خدا غفوراست و می بخشد . قرآن می فرماید :خدا خط مرز مغفرت را روشن کرده است .هر کس از حریم توحید خارج بشود و به خدا شرک و عناد بورزد این مغفرت شامل حال او نمی شود. رحمت شامل کسانی است که از این دایره خارج نشوند. خدا قسم یاد کرده است که هر کسی که به دنبال شیطان برود جایش در جهنم است و اصلا خدا جهنم را برای شیطان و پیروانش آفریده است .