پرسش :

در فرهنگ دینی ائمه معصومین (ع) یاران خود را از ناسزاگویی نسبت به مخالفان و دشمنان نهی می فرمودند؟ چرا در انقلاب به دشمن مرگ اطلاق میکنیم آیا این ناسزاگویی نیست؟

پاسخ :
در پاسخ به این سوال توجه به 2 نکته لازم است :
1ـ بررسی مسالة نفرین و ناسزا در اسلام
2ـ چرایی "مرگ" بر دشمنان انقلاب
"بررسی مسالة نفرین و ناسزا در اسلام"
نفرین در قرآن و روایات مطرح شده است . در برخی موارد تجویز شده است و خداوند افرادی را مورد لعنت قرار داده است "إِنَّ الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَه.."1 "کسانی که خدا و پیامبر را آزار میرسانند خدا آنان را در دنیا و آخرت لعنت نموده است...."
"إِنَّ اللَّهَ لَعَنَ الْکافِرِینَ وَ أَعَدَّ لَهُمْ سَعِیراً"2"خداوند کافران را لعنت کرده و برای آنها آتش فروزانی آماده کرده است"... "لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِینَ"3 "همانا لعنت خدا بر ستمگران باد" همچنین در آیات دیگر قرآن خداوند کسانی را که تهمت ناروا به زنان پاکدامن میزنند4، منافقان5، مشرکان6 و پیمان شکنان را مورد لعن قرار داده و آنها را نفرین نموده است، همچنین در روایات نیز افرادی مورد لعن قرار گرفته اند از جمله خورندة ربا، موکل و شاهدین ربا7، کسی که میان مادر و فرزندش جدایی بیندازد8، مردی را که لباس زن بپوشد.9
در مقابل روایات زیادی در نهی از نفرین و لعن و دشنام مطرح شده است از جمله اینکه حضرت امام باقر علیه السلام فرمودند "سِبابُ المؤمنِ فُسوق"10 "دشنام دادن به مؤمن فسق است" با توجه به آیات قرآن و روایات، برخی از افراد که مرتکب گناه بسیار بزرگ شده، با کردارِ ناپسند خود جامعه ، نظام و کیان اسلامی را چه از لحاظ اخلاقی چه از حیث اجتماعی سیاسی و اقتصادی به خطر انداخته، نسبت به پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ورسالت او بی ادبی و دشمنی میکنند مستحق نفرین میباشند، لذا برخی روایات که نفرین را امری جایز تلقی کرده است، مقصود نفرین به افراد خاص و مرتکبان خطاهای بزرگ و اجتماعی میباشد اما در امور غیر مهم و جزئی که لطمه ای به مسائل اخلاقی، اجتماعی و سیاسی جامعة اسلامی نمیزند و همچنین نسبت به برخی افراد همچون مؤمنان و دوستان، نفرین نهی و منع شده است و نهی از ناسزاگویی بر دشمنان توسط حضرت علی علیه السلام و سایر ائمه اطهار در این راستا قابل بررسی است. با توجه به این نکته نهی از ناسزاگویی و نفرین کردن مطلق و در همة موارد نیست بلکه محدود به موارد خاصی است وجود سوره ای به نام برائت (توبه) در قرآن و زیارت عاشورا و ادعیة دیگر مؤید این معنی است که نفرین و لعن در مواردی که اساس اسلام به خطر میافتد نه تنها جایز بلکه امری لازم است.
" چرایی تعبیر "مرگ" برای دشمنان انقلاب"
تولی و تبری دو رکن اساسی و جزء فروع دین هستند که در عین حال یکی از اصول سیاست خارجی اسلام را تشکیل میدهند . مسلمانان در روابط خود با دیگران از یکسو با حفظ روابط دوستانه و برادرانه با افراد هم فکر خویش نیروی داخلی را استوار میکنند و از سوی دیگر با طرد بیگانگان حدود استقلال خود را محفوظ میدارند این دو اصل به عنوان دو صفت ممتاز و مهم در مورد یاران پیامبر صلی الله علیه و آله در قرآن ذکر شده است. "مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ"11 "محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ رسول خداست و کسانی که با او هستند بر کافران سختگیر و با هم مهربانند"
در قانون اساسی12 که برگرفته از مبانی متقن اسلامی است سیاست خارجی جمهوری اسلامی این گونه عنوان شده است. "سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر اساس نفی هر گونه سلطه جویی و سلطه پذیری حفظ استقلال همه جانبه و تمامیت ارضی کشور، دفاع از حقوق همة مسلمانان و عدم تعهد در برابر قدرتهای سلطه گر و روابط صلح آمیز متقابل با دول غیر محارب استوار است"
لذا اطلاق "مرگ" بر دشمنان انقلاب و اسلام در واقع اعلام برائت از سیاست استکباری و خوی سلطه جویی آنان است که طبق اصل تبری التزام به آن لازم است مرحوم امام فرمودند. "نکتة مهمی که همة ما باید به آن توجه کنیم و آن را اصل و اساس سیاست خود با بیگانگان قرار دهیم این است که دشمنان ما و جهانخواران تا کی و کجا ما را تحمل میکنند و تا چه مرزی استقلال و آزادی ما را قبول دارند، به یقین آنان مرزی جز عدول از همة هدایتها و ارزشهای معنوی و الهی مان نمیشناسند به گفتة قرآن کریم هرگز دست از مقاتله و ستیز با شما برنمیدارند مگر این که شما را از دین تان برگردانند..."13همچنین مقام معظم رهبری فرمودند "تا وقتی که آرمانها و اهداف قرآنی و الهی و اسلامی بر ما و بر این نظام حاکم است این نفرت و مقابله با سردمداران استکبار جهانی و در رأس همه آمریکا به قوت خود باقی است"14
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
ــ تولی و تبری، مؤسسه در راه حق، 1361، از ص 41 تا 57.
ــ مرتضی مطهری (ره) ولاءها و ولایتها، انتشارات صدرا 70 از ص 17 تا 22.
پاورقی ها:
1 . سوره احزاب آیة 57.
2 . سوره احزاب آیة 64.
3 . سوره هود آیة 18.
4 . سوره نور آیة 23.
5 . سوره توبه آیة 68
6 . سوره فتح آیة 6.
7 . محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، چاپ اول، ج 8، ص 508، ح 17962، 17963، 17965.
8 . محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، چاپ اول، ج 8، ص 508، ح 17962، 17963، 17965.
9 . محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، چاپ اول، ج 8، ص 508، ح 17962، 17963، 17965.
10 . کلینی (ره)، اصول کافی، انتشارات اسوه، چاپ سوم 1375، ج 5، ص 338،ح 2.
11 . سوره فتح آیة 29.
12 . قانون اساسی، اصل 152.
13 . صحیفة نور، ج 20، ص 237 و 238.
14 . اطلاعات 12/8/73.