پرسش :
خداوند در قرآن از زبان حضرت ایّوب(ع) می‌فرماید: «...حقیقتاً شیطان مرا خسته کرد و مرا مورد عذاب قرار داد». سؤال این است‌که چگونه شیطان می‌تواند بر پیامبران تأثیر و تسلط داشته باشد؟
پاسخ :
شرح پرسش:
خداوند در سورهٔ صاد آیهٔ 41 چنین می‌فرماید: «...حقیقتاً شیطان مرا خسته کرد و مرا مورد عذاب قرار داد». همچنین در آیات 82 و 83 این سوره چنین می‌گوید: «شیطان گفت به عظمتت قسم، همه آنها را گمراه خواهم ساخت به جزبندگان مخلَص شما». با توجه به این آیه شیطان نمی‌تواند بر بندگان مخلص تسلط داشته باشد. پس در خستگی حضرت ایّوب(ع) چطور می‌تواند شیطان تأثیر داشته باشد؟ و همچنین حضرت ایوب با این جمله «شیطان مرا مورد عذاب قرار داد» می‌خواهد چه بگوید؟
پاسخ :
در قرآن کریم می‌خوانیم: «و به خاطر بیاور بنده ما ایّوب را، هنگامى که پروردگارش را خواند (و گفت: پروردگارا!) شیطان مرا به رنج و عذاب افکنده است».[1]
آیهٔ شریفه خطاب به رسول اکرم(ص) و مبنى بر تسلّی خاطر او است از طریق یادآورى حوادثى که به ایّوب پیامبر(ع) رو آورده و در مقام تضرّع و زارى برآمده که بارالها! شیطان و نیرنگ‌هاى او مرا به رنج و سختى افکنده است. در این‌جا درد و ناگوارى که برای ایوب رخ داده، به نیرنگ شیطانى نسبت داده شده است، و از ساحت پروردگار درخواست ترحم و رفع مشکلات خود را می‌کند.
اما این دست اندازی‌هاى شیطان و مانند آن به جز آزار دادن انبیا اثرى دیگر ندارد، این‌گونه نیست که بر روح و نفوس مقدّس انبیا تسلّط پیدا کنند؛ چون دست اندازی و تسلّط شیطان در روح و باطن انبیا به جهت عصمت آنان محال است و هرگز صفاى روح و روان آنان در معرض تأثیرات کدورت و تیرگى الهامات شیطانى قرار نمی‌گیرد،[2] ولی اگر سایر شئون طبیعی و عادی آنان مانند علایق به فرزندان در معرض ضرر و خطر قرار بگیرد، مانعى ندارد، بلکه مقتضاى آزمایش الاهی و نیز طبیعت بشری است، چنانچه مصلحت اقتضا کند، خداوند وسایل رنج و اندوه و مشقت رسول را فراهم می‌سازد تا نیروى صبر و رضا و تسلیم پیامبر مورد آزمایش قرار گیرد.[3]
به علاوه، مقصود از «مسّ شیطان به نُصب و عذاب» این است که: حضرت ایّوب(ع) می‌خواهد «نُصب» و «عذاب» را به نحوى به شیطان نسبت دهد و بگوید که شیطان در این گرفتاری‌هاى من مؤثر و دخیل بوده است.[4]
بنابر این، مقصود از آیهٔ مورد بحث، تسلّط شیطان بر روح انبیا نیست تا منافات با آیاتی داشته باشد که عصمت انبیا را ثابت می‌کند و یا آیاتی که تصریح دارند شیطان نمی‌تواند بندگان مخلَص خدا را گمراه کند.[5]
همچنین از این آیهٔ شریفه مقام والاى ایّوب(ع) در پیشگاه خدا به عنوان «عبدَنا» (بندهٔ ما) به خوبى استفاده مىشود.[6]
پی نوشت:
[1]. «وَ اذْکُرْ عَبْدَنا أَیُّوبَ إِذْ نادى رَبَّهُ أَنِّی مَسَّنِیَ الشَّیْطانُ بِنُصْبٍ وَ عَذاب»؛ ص، 41.
[2]. طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج 3، ص 180، و ج 17، ص 209 و 210، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ پنجم، 1417ق.
[3]. ر.ک: مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج 19، ص 296، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش؛ حسینى همدانى، سید محمد حسین، انوار درخشان، ج 14، ص 133 و 134، کتابفروشى لطفى، تهران، چاپ اول، 1404ق.
[4]. المیزان فى تفسیر القرآن، ج 17، ص 209.
[5]. http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa13089؛ http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa883؛ http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa4361.
[6]. تفسیر نمونه، ج 19، ص 294.
منبع:islamquest.net
شرح پرسش:
خداوند در سورهٔ صاد آیهٔ 41 چنین می‌فرماید: «...حقیقتاً شیطان مرا خسته کرد و مرا مورد عذاب قرار داد». همچنین در آیات 82 و 83 این سوره چنین می‌گوید: «شیطان گفت به عظمتت قسم، همه آنها را گمراه خواهم ساخت به جزبندگان مخلَص شما». با توجه به این آیه شیطان نمی‌تواند بر بندگان مخلص تسلط داشته باشد. پس در خستگی حضرت ایّوب(ع) چطور می‌تواند شیطان تأثیر داشته باشد؟ و همچنین حضرت ایوب با این جمله «شیطان مرا مورد عذاب قرار داد» می‌خواهد چه بگوید؟
پاسخ :
در قرآن کریم می‌خوانیم: «و به خاطر بیاور بنده ما ایّوب را، هنگامى که پروردگارش را خواند (و گفت: پروردگارا!) شیطان مرا به رنج و عذاب افکنده است».[1]
آیهٔ شریفه خطاب به رسول اکرم(ص) و مبنى بر تسلّی خاطر او است از طریق یادآورى حوادثى که به ایّوب پیامبر(ع) رو آورده و در مقام تضرّع و زارى برآمده که بارالها! شیطان و نیرنگ‌هاى او مرا به رنج و سختى افکنده است. در این‌جا درد و ناگوارى که برای ایوب رخ داده، به نیرنگ شیطانى نسبت داده شده است، و از ساحت پروردگار درخواست ترحم و رفع مشکلات خود را می‌کند.
اما این دست اندازی‌هاى شیطان و مانند آن به جز آزار دادن انبیا اثرى دیگر ندارد، این‌گونه نیست که بر روح و نفوس مقدّس انبیا تسلّط پیدا کنند؛ چون دست اندازی و تسلّط شیطان در روح و باطن انبیا به جهت عصمت آنان محال است و هرگز صفاى روح و روان آنان در معرض تأثیرات کدورت و تیرگى الهامات شیطانى قرار نمی‌گیرد،[2] ولی اگر سایر شئون طبیعی و عادی آنان مانند علایق به فرزندان در معرض ضرر و خطر قرار بگیرد، مانعى ندارد، بلکه مقتضاى آزمایش الاهی و نیز طبیعت بشری است، چنانچه مصلحت اقتضا کند، خداوند وسایل رنج و اندوه و مشقت رسول را فراهم می‌سازد تا نیروى صبر و رضا و تسلیم پیامبر مورد آزمایش قرار گیرد.[3]
به علاوه، مقصود از «مسّ شیطان به نُصب و عذاب» این است که: حضرت ایّوب(ع) می‌خواهد «نُصب» و «عذاب» را به نحوى به شیطان نسبت دهد و بگوید که شیطان در این گرفتاری‌هاى من مؤثر و دخیل بوده است.[4]
بنابر این، مقصود از آیهٔ مورد بحث، تسلّط شیطان بر روح انبیا نیست تا منافات با آیاتی داشته باشد که عصمت انبیا را ثابت می‌کند و یا آیاتی که تصریح دارند شیطان نمی‌تواند بندگان مخلَص خدا را گمراه کند.[5]
همچنین از این آیهٔ شریفه مقام والاى ایّوب(ع) در پیشگاه خدا به عنوان «عبدَنا» (بندهٔ ما) به خوبى استفاده مىشود.[6]
پی نوشت:
[1]. «وَ اذْکُرْ عَبْدَنا أَیُّوبَ إِذْ نادى رَبَّهُ أَنِّی مَسَّنِیَ الشَّیْطانُ بِنُصْبٍ وَ عَذاب»؛ ص، 41.
[2]. طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج 3، ص 180، و ج 17، ص 209 و 210، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ پنجم، 1417ق.
[3]. ر.ک: مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج 19، ص 296، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش؛ حسینى همدانى، سید محمد حسین، انوار درخشان، ج 14، ص 133 و 134، کتابفروشى لطفى، تهران، چاپ اول، 1404ق.
[4]. المیزان فى تفسیر القرآن، ج 17، ص 209.
[5]. http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa13089؛ http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa883؛ http://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa4361.
[6]. تفسیر نمونه، ج 19، ص 294.
منبع:islamquest.net
تازه های پرسش و پاسخ
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}