پرسش :

کدام یک از آیات قرآن مجید، دعا و یا در حکم دعا هستند؟

پاسخ :
آیاتی که در قرآن مجید در آن از خداوند متعال طلب و درخواستی صورت گرفته است، دعا و در برخی موارد حکم دعا را دارند. چه در ابتدای آنها واژه «ربّنا»، «اللهم» و... باشد، یا نباشد. هر یک از دعاهای وارده در قرآن در بردارنده موضوعی خاص و بیانگر درخواست و نیاز از خداوند متعال است. شخص دعا کننده نیز در قرآن متفاوت است؛ گاه انسانی از صالحان و پیامبران است و گاه منافقی و اهل دوزخی که برای نجاتش از عذاب دعا می کند؛ گاهی شخصی برای خود و گاهی برای دیگران دعا می کند و در برخی موارد، خداوند خود دعایی را به پیامبرانش دستور می دهد. حال با نگاه به هریک از این موضوعات و درخواست ها، دسته ای از این دعاها در زیر ذکر می شود:
1. دنیا و آخرت: «و اکتُب لَنا فى هـذِهِ الدُّنیا حَسَنَةً و فِى الأخِرَةِ»، [1] و « رَبَّنا ءاتِنا فِى الدُّنیا حَسَنَةً و فِى الأخِرَةِ حَسَنَةً و قِنا عَذابَ النّار». [2]
2. توفیق برپایی نماز: « رَبِّ اجعَلنى مُقیمَ الصَّلوةِ و مِن ذُرِّیَّتى رَبَّنا و تَقَبَّل دُعاء». [3]
3. قرار گرفتن در زمره بندگان صالح خدا : «رَبِّ هَب لى حُکمـًا و اَلحِقنى بِالصّــلِحین». [4]
4. درخواست کمک و یاری از خداوند در برابر دشمنان: « رَبِّ انصُرنى بِما کَذَّبون »، [5] «فدَعا رَبَّهُ اَنّى مَغلوبٌ فَانتَصِر» [6] و «ر بَّنا اَفرِغ عَلَینا صَبرًا و ثَبِّت اَقدامَنا و انصُرنا عَلَى القَومِ الکـفِرین» . [7]
5. بهره مندی از علم و حکمت: « رَبِّ زِدنى عِلمـا» . [8]
6. آمرزش گناهان خود، پدر و مادر و مؤمنان: « رَبَّنَا اغْفِرْ لی‏ وَ لِوالِدَیَّ وَ لِلْمُؤْمِنینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسابُ » [9] و « رَبَّنَا اغفِر لَنا و لاِخونِنَا الَّذینَ سَبَقونا بِالایمـنِ ». [10]
و دعاهای دیگری نیز در قرآن کریم هست که می توان به آنها مراجعه کرد و در مواقع دعا مانند قنوت نماز خواند، مانند: دعا برای هدایت، [11] همسر و فرزندان، [12] نجات از فتنه، [13] قبولی اعمال. [14]
پی نوشت:
[1] . اعراف، 156: «و براى ما، در این دنیا و سراى دیگر، نیکى مقرّر فرما».
[2] . بقره، 201: «پروردگارا! به ما در دنیا (نیکى) عطا کن! و در آخرت نیز (نیکى) مرحمت فرما! و ما را از عذابِ آتش نگاه دار!».
[3] . ابراهیم، 40 : «پروردگارا: مرا برپا کننده نماز قرار ده، و از فرزندانم (نیز چنین فرما)، پروردگارا: دعاى مرا بپذیر!».
[4] . شعراء، 83 : «پروردگارا! به من علم و دانش ببخش، و مرا به صالحان ملحق کن!».
[5] . مؤمنون، 26: «پروردگارا! مرا در برابر تکذیب هاى آنان یارى کن!».
[6] . قمر، 10: «او به درگاه پروردگار عرضه داشت: من مغلوب (این قوم طغیانگر) شده‏ام، انتقام مرا از آنها بگیر!».
[7] . بقره، 250 : «پروردگارا! بر ما صبر و شکیبایى فرو ریز، و گام‏هایمان را استوار ساز، و ما را بر گروه کافران پیروز گردان».
[8] . طه، 114 : «پروردگارا! علم مرا افزون کن!».
[9] . ابراهیم، 41 : «پروردگارا! من و پدر و مادرم و همه مؤمنان را، در آن روز که حساب برپا مى‏شود، بیامرز!».
[10] . حشر، 10 : «پروردگارا! ما و برادرانمان را که در ایمان بر ما پیشى گرفتند بیامرز».
[11] . حمد، 6؛ آل عمران، 8.
[12] . فرقان، 74.
[13] . ممتحنه، 5 .
[14] . بقره، 127 .
منبع:islamquest.net