پرسش :

چگونه باید به مطالعه تفسیر قرآن پرداخت، تا مفاهیم آن در ذهن انسان بماند؟

پاسخ :
شرح پرسش:
با عرض سلام و احترام، پرسشی در باره نحوه مطالعه تفسیر قرآن داشتم.
اطلاعاتم من درباره معارف اسلامی نسبتاً خوب است و با توجه به علاقه ای که داشته و دارم، تصمیم گرفتم یک دور تفسیر قرآن را مطالعه کنم؛ به همین دلیل یک سال پیش مطالعه تفسیر نمونه را آغاز کرده و گاه به تفسیر نور هم سر می زدم. بنده تقریباً تا آیه 200 سوره بقره را با این روش مطالعه کردم که تقریبا میانگین روزی 4 تا 5 آیه را مطالعه کرده و بعد از مدتی به تفسیر آیات قبلی که مطالعه کرده بودم برمی گشتم، اما می دیدم شاید 30 درصد آنها از یادم رفته و با خود گفتم که من اگر مثلا برسم به تفسیر سوره آل عمران، دیگر تفسیر سوره بقره از یادم خواهد رفت؛ به همین دلیل دفتری تهیه کرده و معنای لغات مشکل، خلاصه تفسیر و نکات خاص هر آیه را در آن می نوشتم.
این روش تا حدودی من را از این فکر رها می کرد، اما به دلیل برخورد با آیاتی که کاربرد چندانی برایم نداشت مدت زیادی است که دیگر آن انگیزه ای که برای مطالعه تفسیر داشتم را نداشته و به همین دلیل آن را ترک کرده ام و نمی دانم مشکل کار از کجا است. لطفا مرا راهنمایی کنید که برای ایجاد انگیزه مجدد چکار کنم؟ با تشکر
پاسخ اجمالی

در این زمینه ابتدا باید چند نکته را مد نظر داشت:
1. طبیعی است اگر انسان در سیر مطالعاتی خود در هر زمینه ای بدون در نظر داشتن خواسته ها و علایق خود و تنها با ترتیب موجود در کتاب پیش رود، شاید انگیزه های اولیه او سست شود.
2. می دانیم که قرآن کریم مانند یک رمان و قصه نیست که لازم باشد از ابتدای آن آغاز کرده و به ترتیب ادامه دهیم، بلکه در هر قسمت آن نکات فراوانی وجود دارد.
3. موضوعاتی از قرآن که در زندگی انسان کاربردی می شود جذابیت بیشتری دارد. به عنوان نمونه، افرادی که در حال جنگ با دشمنان اند، آیات جهاد را جذاب می بینند و افرادی که اهل خیرات و کمک به دیگرانند، به آیات انفاق توجه بیشتری دارند.
با توجه به نکات فوق، برای استفاده بهتر از قرآن، بهتر است هر فردی با توجه به علایق خود، تحقیق خویش در تفاسیر قرآن را در آیاتی متمرکز کند که دلبستگی بیشتری نسبت به آنها دارد. به عنوان نمونه شخصی که علاقه مند تحقیق در موضوع "توبه" است، ابتدا باید با کمک از کتاب هایی که آیات قرآن را بر حسب موضوع فهرست بندی کرده اند، آیات مرتبط با توبه را مشخص کرده و سپس تفسیر همان آیات را مطالعه کند که در این صورت چون این مطالعه با تمرکز بیشتری انجام شده و در زندگی او نقش کاربردی و عملیاتی دارد، بهتر در ذهنش باقی خواهد ماند.
در همین راستا، استفاده از تفاسیر موضوعی و یا مطالعه با کمک فهرست کتب تفسیری می تواند جذابیت بیشتری برای این دسته از افراد داشته باشد. هرچند ما مطمئنیم که اگر فردی در زمینه های مورد علاقه خود به درستی در قرآن به تحقیق بپردازد، به تدریج انگیزه مطالعه در مباحث دیگر نیز در او تقویت خواهد شد.
منبع:islamquest.net