پرسش :

اگر نمازهاى مستحبّى براى حاجت گرفتن مى باشد، چرا من هر چه این نمازها را مى خوانم حاجتم را نمى گیرم؟!

پاسخ :
در روایات اهل بیت علیهم السلام براى برخى از نمازهاى مستحبّى اثرات مخصوصى بیان شده است مانند نماز جعفر طیّار که براى برآورده شدن حاجت یا رفع مشکل خوانده مى شود یا نماز شکر که موجب ازدیاد نعمت مى گردد. در خصوص این گونه اعمال نباید فراموش کرد که هرچند خواندن آنها به هر مقدار براى انسان ثواب به دنبال دارد ولى بهره بردارى کامل از آثار و خواص آنها زمانى خواهد بود که کمترین تغییرى در آن ایجاد نگردد.
اما در خصوص این که با وجود خواندن این گونه نمازها همچنان حاجت افراد برآورده نمى شود در احادیث معصومین علیهم السلام دلایل مختلفى ذکر گردیده است از جمله:
آلودگى به گناهان
مردى به حضرت صادق علیه السلام عرض کرد که ما دعا مى کنیم و مستجاب نمى شود فرمود: «شما کسى را مى خوانید که از او نمى ترسید و نافرمانیش را مى کنید چطور دعاى شما را مستجاب کند»1.
در روایت دیگرى نقل شده: گذر موسى علیه السلام به مردى از اصحابش افتاد که در سجده بود هنگامى که بازگشت باز همان شخص را در سجده دید فرمود: «اگر حاجتت به دست من بود هر آینه برآورده کرده بودم خداوند به او چنین وحى فرمود که اگر آن قدر براى من سجده کند که گردنش خرد شود از او نمى پذیرم تا این که از آنچه که ناخوشایند من است روى گرداند و به آنچه مطلوب من است روى آورد»2.
رعایت مصلحت
چه بسا برآورده شدن حاجت در همان زمان به مصلحت فرد نباشد و برآورده شدن حاجت، زمینه صدمات شدیدتر دنیوى و یا زیان اخروى را به دنبال داشته باشد، لذا خداوند متعال براى مصلحت بنده اش دعاى او را مستجاب نمى کند اما در قیامت، بیشتر از آنچه که تصوّر مى نموده برایش جبران مى نماید؛ امام صادق علیه السلام در این خصوص مى فرماید: «مؤمن خداى تعالى را در حاجتى مى خواند خداى تعالى مى فرماید: اجابت او را به تأخیر بیاندازید تا آن که صدا و دعایش را بشنوم و وقتى که روز قیامت شد خداى تعالى مى فرماید: بنده ام مرا خواندى و اجابتت را به تأخیر انداختم و ثوابت چنین و چنان است و در فلان گرفتارى مرا خواندى من اجابت تو را به تأخیر انداختم و ثواب تو چنین و چنان است. در این هنگام مؤمن آرزو مى کند که اى کاش هیچ دعایى از او در دنیا به اجابت نمى رسید چون که ثواب نیکوى آن را مى بیند»3.
از مجموع آیات و روایات به دست مى آید هیچ دعایى از سوى خداوند بدون پاسخ نمى ماند. البته گاهى همان خواسته و حاجت مطرح شده اجابت مى شود و گاهى جایگزین آن که مصلحت ما باشد اجابت مى شود و گاهى بلا و ضد آن دفع مى شود و گاهى ثواب و آثار آن در قیامت به بندگان مى رسد.
امام سجاد علیه السلام در این باره فرموده اند: «المؤمِنُ مِنْ دُعائِهِ عَلى ثلاثٍ ـ اِمّا اَنْ یُدَّخَوَلَهُ وَ اِمّا اَنْ یُعَجَّلَ لَهُ ـ وَ اِمّا اَنْ یُدْفَعَ عَنْهُ بَلاَءٌ یُریدُ اَنْ یُصیبَه»4؛ «مؤمن در دعاهاى خود یکى از سه استفاده را مى برد: یا برایش ذخیره مى شود و یا دعایش مستجاب مى گردد و یا بلایى از او دفع مى شود که باید دچار آن بلا مى شد».
پی نوشت:
1. ارشاد القلوب، ترجمه رضایى، ج5، ص 36-1.
2. گناهان کبیره، شهید دستغیب.
3. عدة الداعى و نجاح الساعى، ص 201 ؛ آداب راز و نیاز به درگاه بى نیاز، ص 165.
4. بحارالانوار، ج 75، ص 138.
منبع: www.porseman.org